Республикерча паччахьалкхен музее хьабийллар «Денала наькъашца. Турпала йиша» яха, тӀема моттигашка шийна бӀаргадайначох суртанча вӀашагӀбелла гойтам. Ший бӀаргашца тӀема суртага хьажа лаьрхӀар Игора, деналах бизза лирача тӀема деношта духьаллатташ хьабоагӀарий вахар дайзар цунна. Цига мел дайначох дувцаш да цун керда сурташ.

- Эшам боацаш хилац цхьаккха тӀом, из да дега эггара халагӀа! - узея кулгалхочун гӀонча йолча Хамхой Мадинас ший къамаьла юкъе белгалдир, гойтам СВО доакъашхой дагалоацаш, царцарча лерхӀама дӀахьош болга. Дагалаьцав 2022-ча шера гуйран хьалхарча бетта 11-ча дийнахьа Донбассе вахар хаьда Шолжа-Шахьарера Йовлой Махьмуд. Денала орден луш кхоачабелар цун дунен тӀара никъ.

Суртанчан балхашта юкъе дар вай мехкахочун сурт. Укх мехка ваь, кхийна, укхазара тӀем тӀа дӀаваха бӀухо ший балха юкъелаьцар цо. Гойтаме хиннача паччахьалкхенна хьалхалаттача Сластенин Владимира баркал аьлар суртанчанна, РФ Президента Даьхен лорбой шу да аьннача 2025-ча шера хьокхаш дола балхаш тӀема деношта, Даьхен гӀулакха арабаьннарашта хетадаь дар. ГӀирма Россех хьакхетара ди дездеча хана хьабийллар гойтам, теркалде деза, коталон 80 шу дизара лаьрхӀа а республике 150 совгӀа кхетаче дӀаяхьа лаьрхӀалга. Тахан дукха гӀалгӀай къонгаш ба Украинерча операце юкъе, дуккхабарий вахар а хаьдад цига. ТӀумхой Заремас белгалдир, Даьхенцара безам, лерхӀам чӀоагӀбар, цхьа барт болаш хилар тахан чӀоагӀа лоархӀаме долга. Суртанчас хьажархошта дувц ший кулгашца дехкача балхашца, мел хала дош да тӀом яхар, тӀема юкъе кхолладеннача сурташа дукха дувц адамашта. Галерея кулгалхочоа из болх вӀашагӀболларах лоархӀаме Диплом делар суртанчас. Игора дийцар, 2024-ча шера саькура бетта тӀема моттигаш йолча ваха, из сурт ма дарра бӀаргаго шийна мишта дагадехар. Атта да хозача, сийрдача, дог хьоастача хӀамаех язде, ла ма могга хала да ший балхашца тӀом гойта. Ӏа, шелал, гӀор, хаьрца гӀишлош, йоага цӀераш, окопашка багӀа бӀухой - дега хала сурт дар из. Къоаламца ше дехкаш хинна хьалхара балхаш цар дехар дийя, бӀухошта дутар цо леладе. ТӀема суртах яздеш лела суртанча бӀаргавайча, тамашийна хетар царна. Суртанча яхар сох иштта йоаккхаш цӀи я меттадар царна, бокъонца сурташ дехка венилга хайча, чӀоагӀа цецбаьннабар, яхаш, дувц Игора. «Бераш» аьнна яздаь латта цӀенош, хаьрца ишколаш, гӀишлош, Ӏаьржа кӀур – из деррига суртанча дега юкъегӀолла чакхдаьннилга гуш дар. ТӀема денош хьокхача сурташка хьежаш хеталу, тӀом гойташ хилар-м дика да иштта, хӀана аьлча, акхарга хьежача тӀом боацаш даха йиш хилара уйла е мег адамаша…

«Сайна мел хетар да аз гойтар, хӀаранена а цхьацца лоархӀаме хӀама корадоагӀаргда аьнна хет сона царга хьежаш», - дийцар суртанчас. Къамаьл дийца ваьлча, Йовлой Махьмуда сурт делар цо цун йишийна Зейнапа. Дог чӀехкийташ, хьай мехкахочох доаккхал деш, моттиг хилар цох. Суртанча моллагӀча хаттара жоп дала кийча вар, ший суртий истори дувцар. Сийлахь-боккхача Даьймехка тӀема бӀухой майрал гойташ сурташ а дар цига хьокха оттадаь. ТӀема хала денош, турпалал, денал довзийташ хинна гойтам, деррига адам хозача, маьршача, беркатеча гӀулакхашта тӀахьехаш болга гуш дар. ХӀара сурт ший дега хьал, уйлаш гойташ кхелладар цо. Ӏалама сурташ дехкар хоза хеташ волча суртанчас «КӀи канаш» яха 2019-ча шера кхелла болх бар чӀоагӀа бӀарг тӀаотташ. ТӀема денош гойтача балхашта юкъе цхьа сердала тӀадам хинна уллар из. Дошо бесах лепаш, михца ловзаш дагӀача кӀи канаша хьахьокх машаре вахар мел хоза да, паргӀатонга кхоачаргдолаш хӀама доацилга. ЦӀаккха а ма хилба дунен тӀа тӀом, ма белхалба ноаной, бераш ала дог отташ болх бар из, кӀоарга хьежача. Республикерча гойтама галерее дукха хӀама довзаргда хьажархошта, дикача хӀаман юхьиг лацар мел лоархӀаме да кхетадергда… Кхоллама дуне довза ловрашка хьеж цига. Хоронько Игора гойтам хьатӀабоагӀача бетта 11-гӀа денга кхаччалца латтаргба вайцига. 

ГIазгиренаькъан Альбика