Болаш бар хьалха аьрдига кулгаца къахьегараш а. Уж хиннаб ширача заман чухьа а. МоцагӀа денз хьаькъал долаш лоархӀаш хиннаб аьрдигаш. Масала, аьрда кулгаца къахьегаш хиннаб суртанчаш Леонардо да Винчи, Пабло Пикассо, комик хинна Чарли Чаплин, паччахь Виктория, Американ кхоъ президент : Никсон, Рейган, Буш.

Укх тӀехьарча хана; дукхагӀа, каст-кастагӀа нийслу аьрдигаш. Из оамал цар Ӏомаю зӀамига болча заман чухь. Укх деношка Сурхо тӀарча ийс шера дешача ишколерча 5 «б» классе цхьаттарра виъ аьрдиг нийсвелар сона. Царех саг улга тӀа язде хьатӀавийхача, цу сахьате гуш хул цар къайле – малагӀча кулгаца йоазув деш ба дешархой. Цхьабарашта эхь хеташ а хул, шоаш аьрдигаш хиларах, бакъда из сага эхь хета дезаш хӀама дац. Аьттиг санна Дала хьаденна кулг да аьрдиг а, нагахьа санна цунца къахьегар аьттув болаш хуле, балха тӀа пайда эца мегаргба цох а. Урок чакхъяьлча, виъе аьрдиг гул а ваь, царца къамаьл дир аз. Тоачанаькъан Абабукарга хетт аз:

- Масса шу даьннад хьа?

- Итт шу даьннад, - йоах кӀаьнка.

- Маца волавеннав хьо аьрдигаца язде?

- ЗӀамига волаш, юххьанцарча классе.

- Кхы фу ду Ӏа цу кулгаца?

- Кхы хӀама диц.

- ХӀама малагӀча кулгаца юъ Ӏа?

- Аьтта кулгаца юъ, - йоах дешархочо.

- Кхыдола балхаш а аьттигаца ду Ӏа?

- Дерригаш а ду.

- Хала деций аьрдигаца язде?

- Ӏемав со.

- Аьттигаца язде хьежавий хьо?

- Магац сона аьттигаца язде.

Иштта аьрдигаш ба цунца цхьан классе багӀа Баркинхой Мухьмад-Башир, Муцолганаькъан Мухьмад-Ӏаьла, Муцолганаькъан Мухьмад. ТӀеххьарчун аьттига нана пӀелг дика лелаш бац вича денз, цудухьа Ӏемав из аьрдигаца болх бе. Могаш воацача сага, нагахьа санна аьттиг болх беш деце, геттара накъадоал аьрда кулг. Укх деношка вай гӀорваьннача суртанчах Эсамарзанаькъан Заьлмахах яь телепередача яр. Ше могаш воацаш хинначул тӀехьагӀа, аьттиг болх ца беш сецад цун. ХӀанз кӀезиг-кӀезига аьрдигаца сурташ дехка Ӏомалуш воагӀа цӀихеза вай мехкахо.

Сога хаьттача, аьрда кулгаца болх бар, яздар – из лазар дац, Ӏомаяь оамал я. Хетаргахьа, дегӀацара дӀаяккха йиш йолаш а я. Цу тайпара хӀама сай бӀаргашта бӀаргадайна ва со. Тха воккхагӀа вола воша ишколе ухача хана, аьрдигаца язде волавеннавар. Нанас цӀагӀа саьрг лелабора, аьрдигаца язде волалушшехь, цу кулга тӀа саьрг тохар. Дукха ха ялале, аьттигаца язде волавелар из. ВӀалла хӀама дац аьрдигаца яздича а, нагахьа санна из дика карагӀдоале. Масала, Муцолганаькъан ПаьтӀамат 5 «б» классе ягӀача хана, цо геттара шорта яздора улга тӀа аьрдигаца, хӀанз из 7-ча я. Йоазув аьттигаца дечарел а сихагӀа ду цо хӀанз, кулг йоазонга дӀаӀемалга да из. Ха дӀа мел йода кхы а сихагӀа яздергда цо. Керттердар да цу кулгаца дика хӀамаш хьакхоллаш саг вахар, зуламца из бӀех ца деш.