Мишта баьхаб-хьогӀ хьалхара вай дай машинаш йоацаш? Цу хана, сона дагадоагӀачох, юрташка дукхагӀа говраш, говра вордаш лелайора. Цунца болхар юртара юрта, базар тӀа, кхай тӀа, моллагӀа боахаме эшаш дола хӀама тӀада. Дикка дакъа дӀалоацар сага вахаре вараша. Наьсаре а дукха леладора уж, коа-карта эшаш дола балхаш дайташ. Ӏан хана цун вордаца флягашка хий кхухьаш лела ондаргаш го йиш яр. Гуйран ялаташ чуэцача хана-м цар мах баь саг варгвацар. ДукхагӀа дола дукъ царна ӀотӀадужар цу хана. ХӀанз машинаша хьалдизад дуне. Хьалха боккхача наха оалаш хиннад йоах: «Адамал дукхагӀа машинаш хургья вайна». Хетаргахьа, цар из яьхад таханарча замах. Нагахьа санна сайрийна 5-6 сахьат даьлча Магасе е Наьсаре аравоале, урамаш тӀа адамал дукхагӀа машинаш хул, йӀаьха тӀӀирг йий йоагӀаш е латташ. Чахкенаькъан СаӀида «Трасса» яхача дувцар тӀара «машинаш, мшинаш, деррига дуне машинаш» яха дешаш дагадох укхаза.

Фу хургдар еррига машинаш цхьан дийнахьа дунен чура дӀаяьхача? Цхьан оагӀорахьара-м дика хургдар, аьнна, хет сона. Хьож вай фу тоалургдар машинаш дунен тӀа ца хилча. Эггара хьалха вай садоаха фо цӀенлургдар. ТӀаккха наха лазараш а кӀезигагӀа хила мегар. ХӀара дийнахьа эзараш йолча машинаша аракхувсаш йола вайна зе ду газаш фецара дӀакъаьстача а пехкашта паргӀото яргьяр, дикача оагӀорахьа эргаяргьяр вай къамаргаш, меражаш, дего а болх дикагӀа бергбар. ХӀама де дезац моллагӀча машина глушитела юхе дӀа а этта, кӀеззига ха яккха мара, кастта бӀаргех хий аха долалургда. Цхьайолча машино беш бола кӀур-м лоалургбац сага, цу юхера водаргва. ШозлагӀа-дале, машинаш ецаре, бийсан наб дикагӀа ергьяр наха. Ах бийса яьлча, цхьан Ӏовдалча сага лехкача эгӀадаь цӀогӀа долча машино сомабоах гӀалийхаш. Цхьачар тормозаш етт, чархашка цӀе цӀогӀа ухийташ. Уж хьаьрбаннача наха тара хеталу, бийсан юкъе цар уж хӀамаш леладеш хилча. КхозлагӀа-дале, авареш еш, нах боабергбацар. Машинаша цкъаза вӀалла бехк боаца нах боабу, уж лехкараш корта бохабу малар менна е хӀама эза хилар бахьан долаш. Царна юкъе нийслу зӀамига бераш а. ВӀалла аз масалаш ца доаладича а, гаргарча хана хинна авареш дика йовзаш, дуккханахьа ювцаш я вай республике. Цхьан цӀагӀара массехк саг валар – из йоккха а йицлургйоаца а сагото я. Автомобилаш йоацача дунен тӀа хургьяцар цу тайпара авареш. Ноаной белхаргбацар къонгех, бераш дусаргдацар бойла.

Автомобилаш ецаре, кисашкарча ахчан «нув хьекхаргбацар» техстанцеша, доагор чудоттача станцеша. Машинаш каст-каста йохаш хул. ТӀаккха из тоаяйта Ӏодилла деза бӀарчча алапи е кхы а дукхагӀа. Нагахьа санна оатхал хувца езаш хуле, цох сага мах бала безаш хул. ЦӀена машин эцар мел дезденнад-м дувца дезац. Юкъера машин эцаш хилча 3 миллион ахча Ӏодилла деза. Цу тайпара ахча даккха итташ шерашка болх бе беза. Вай мехка хьаеш хинна машинаш а геттара чӀоагӀа езъеннай.

Машинаш ецаре, вай мелаш дола хий а дикагӀа дӀакхоачаргдар нахага, цӀенагӀа а хила тарлора из; хӀана аьлча уж юлаш йола моттигаш дукха хьаяьй, цар хий кӀезига а доадац. Иштта, машинаш лочкъаяр кхераш, гаражаш е езаргьяцар, шоашта зе деш, каст-каста ийе езаргьяцар чархаш, хувца дезаргдацар мотораш, тормозий колодкаш, кхыдараш. Вешта аьлча, машинаш ецаре паргӀата а, хоза а, сатийна а хургьяр дунен чу.

Бакъда цу гӀулакха цхьаькха оагӀув я. Дуккха хӀама талхаргдар, кӀалдусаргдар машинаш дунен чу ецаре. Хьож вай малагӀа дикаш доахк автомобилех. Эггара хьалха, цар сиха дӀакхоачаву кхача везача моттигашка. Масала, саг цамогаш хиннав, лорашка ма хулла чехкагӀа дӀа ца кхоаче, кхераме да цун вахара хьал. Укхаза вайна оарцагӀа йоагӀа «Лорий сиха машин». Из ецаре, дуккха унахой дарбанче кхачалехь, бов тарлора. Самолёта, цӀермашина тӀехьависачунна накъайоал такси. Юртара юрта водачоа эшаш хул автобус е маршрутни «газель», мухь ба безачоа накъайоал камазаш, къаьстта а гӀишлонхой а ахархой а балхаш тӀа эшаш хул мухь кхухьа машинаш. Машинех пайда эц саг йоагӀача, йодача; ишколера бераш яхьашка дакъа лаца е экскурсе дугаш; гаьна даха бераш ишколашка хьакхувлаш а эшаш я автобусаш. Царца-м гаьнарча мехкашка нах болхаш а нийслу. Масала, сона хезачох, цхьайолча хана ХьажцӀа болхараш а автобусашца ух.

Лоацца аьлча, машинаш хилча а ца хилча а – шоззе бала ба. Цхьаболча наха вӀалла гӀулакх доацаш хехк уж. Лакхе хьоахадаьча Чахкенаькъан СаӀида дувцара турпала йоах: «ӀотӀахайше, вордингаш санна дӀа ма хехкий оаш-м уж машинаш». Къаьстта а уж дешаш доагӀаш да таханарча заманна. ВӀалла гӀулакх доацаш хехкаш я царех дуккхаяраш. Маькх, шекар эца вода саг машинаца ваха веза? Ший юртарча маьждиге водар гӀаш ваха мегаций, юхе вахар мукъагӀа? Хозахета машинаш хехка зама яц вай дахар. Доккхача гӀулакха хахка а из хилча доаккхал де мегаргдолаш ха я. Бераши машинаца лела бокъо йоаца нахи вӀалла а мегаргбацар машинашта ӀотӀаховшийта.Цар е шоашта зулам ду машин кӀалтӀаяьккхе, Ӏатта е говра тӀатехе; е наха зулам ду, вӀалла гунахьа боацаш, шоай новкъа хьабоагӀача. Лела цаховраш дукха ма бий царна юкъе. Шоаш машин тӀатехача, Ӏаьдало бехк бар кхераш а хул уж:

- Хье Ӏовежав алалахь Ӏаьдалга, - яхаш, дехар де овтт.

Даггара Ӏаьдало а маьждиге а дӀадувцаш латт, ма хехка машинаш сиха, лорае новкъа лелара бокъонаш. Амма ладувгӀараш кӀезига ба. Бераш долча моттигашта юхе новкъа «20 км» яздаьча, 80 километр воагӀаш хул царех саг. Новкъа пхорагӀа бордюраш хӀана яьхкай, яхаш, раьза боацаш хул цхьабола водителаш. Хозахета яьхкаяц уж, наха зуламе хургбоацаш яьхкай. Уж йолча машин кӀеззига юхаозаргйолаш. Уж яддаше а, машинаш сиха хехкараш а болаш ба. Цкъаза светофор цӀе йоагашше а, тӀехъийккхе дӀавода цхьавола водитель. Бокъонаш телхаярах царна гӀод детташ хилар чӀоагӀа дика да. Цу гӀулакхо а кӀеззига юхабетт уж.

Сиха леларо царна шоашта а зе деш моттигаш хул. Цхьан дийнахьа машинаш лелача боккхача новкъа Ӏохьежаш латтар со, бордюранна хьатӀакхача гаргагӀерта воагӀар цхьа водитель, «Нива» яхача машинаца. Из сиха воагӀаш хиларах цецваьнна латтар со, хьалхашка улла бордюра гуц-те цунна, хеталора сона. Менна воагӀа хургва къона водитель, аьнна, хийтар цхьан юкъа. Цу бордюрах хьалкхоссаенна машин дехьа латтача бетона блоках кхийтар, аьтта чарх дикка соттаеш. Эггара чӀоагӀагӀа со цецваьккхар вар, пазаташ чу Ӏочудехка хаче гоазаш долаш, бухьейоахкаш калошкаш йолаш, тӀера Ӏоваьнна воккха саг. Къабеннараш а иштта лелаш хилча, фу бехк ба къоначар, аьнна, хийтар сона.

Цхьаькха цхьа хӀама а да со цецвоаккхаш. Сурхо тӀа хьалводача новкъа, аьтта оагӀорахьа, картаца чулоастадаь доккха ков да. Цу тӀа яздаьд; гӀод теха хьаяьха машинаш лоаттаю моттиг я, аьнна. Бакъда укх массехк шера цу коа латташ цхьа машин яйнаяц сона. Цунга хьежача хеталу, вайцигара водителаш дерригаш «малайкаш» да, аьнна. Ма дика дар из бокъонца иштта даларе! Новкъа бокъонаш телхаераш ГАИ болхлоша дӀаухийтачох тара да гӀулакх, бехктокхаме ца озаш. ХӀана, мишта, фу бахьан долаш дӀаухийт уж нах дика кхеталуш дац. Къаьстта а цига Ӏочукхувла безар бераш уллув а ховшадаь, царга машин лехкийташ боагӀа ноаной. КӀеззига кхетам чу бахка мегар уж тӀаккха. ГАИ юрташка кӀезига хул. Цо а гоалбоах водителаш.

Машинаш йоаца дерригача дунен ди долаш, ала безам ба, бехке боацача наха оашош зулам дар кхера, ма хехка машинаш сиха, бокъо йоацаш машина ко бе ма дехка. ТӀаккха тоалургда наькъашкара вай хьал.