Тешанзар тхо дувцача къамаьлах, бакъда газетера хьал дикка хувцалуш латташ санна хетаделар, наьха оамалаш, гӀулакхаш, уйлаш, бахар-бахкар зийча. Цхьа сагота ха эттача санна дар, ерригача журналистий тоабан дог-уйла, хувцаденна ер ма дий аьнна хӀама деце а. Дувцар бакъ хинна дӀаотта дукха ганзар, 1983 шера маьцхали бетта редакце кхетаче хилар, керда редактор вовзийташ, цунца кепайоазон цӀагӀа баьхкабар парте обкома пропагандаи агитецеи отдела кулгалхо А. Тацитов, цун инструктор Тутаев Ваха. Хьалха хинна керттера редактор кхыча балха тӀа хьожаваьвар, республике арадувлаш дар телевидене передачай программа, хӀама дохкара-эцара гӀулакх нахалдоаккхаш дола «Нохч-ГӀалгӀайчен кӀира» яха газет. Тухана вахаре геттара дукха хӀама хувцаденнадар оалалуц сона. Кхыча газета керттера редактор вар из, хьалха мо журналисташ шийца беце а, ше хиннача кепайоазон цӀагӀа болх беш вар, массехк гӀат лохагӀа. Хувцаденнар фу дар? Тхьовра мо из лелавеш «Волга» яцар, бе безаш бола болх эрсий меттала бар.

Кердача редакторах эггара хьалха оалаш хезар сона; цунна гӀалгӀай мотт хац, аьнна. «Сердало» цу хана деррига а наьна меттала арадувлаш дар. ГӀалгӀай мотт-м ховра цунна, хӀана аьлча гӀалгӀай да-нана долаш, боккхача дезале (ийс бер), къаманна юккъе хьалкхийна саг вар из. Бакъда къаман йоазув хацар цунна, хӀана аьлча ше яьккха дукхагӀа йола ха эрсий меттала арадувлача газеташка къахьегаш яьккхаяр цо. «Грозненский рабочий», «Правда» яхача дика лоархӀаш хиннача газеташка болх баь йоккха поалхам йолаш, кепайоазон гӀулакх дика довзаш вар керда редактор. Амма цхьа хало яр цунга хьежаш, газета тӀа ӀотӀадувла йоазош деша ший вӀаштӀехьадаргдацар цун.

Оамала, гӀулакха, сибата мишта вар керда вайта хьаким? Лакхо, хьатаро герга юхь йолаш, хӀанз а кӀайбаланза кӀор мо Ӏаьржа, тӀехьашкахьа юхабилла кӀудж болаш, лакха, шера хьажа, Ӏаьржа бӀаргаш долаш, дегӀа сома маьже йолаш, низ болаш къонах вар из. Цунца болх беча юкъа аз зийна а, кӀеззига тамашне хеташ а хӀамаш дар: айраш лакха долаш хулар цунна тӀабувха когагӀирс, хетаргахьа, цо ӀотӀатохар цун дегӀа цхьадола лакхал. Волавалар а болар а ший тайпара дар цун, гӀаш дукха лийннача сага санна а доацаш. Аз кхетадечох, из дувзаденна дар машинаца лела Ӏамарах. Е Сибре яьккхача хана дале а, е шийлача мехка корреспондент волаш лийнилга дале а, шелал кхийтача санна, каст-каста мераж хьалъувзаш Ӏаьдал дар Османа. Цхьаькха цхьа хӀама дар теркам тӀаозаш. Оршот дийнахьа цун кабинете планёрка йолча, вӀашагӀкхетар редакце беррига болхлой. Цо болх беча истолал совгӀа, юстаро дӀаьха истолаш, массанена лаьрхӀа гӀандаш латтар цу чу. Цу хана баьде бӀаргсинош доахкаш хулар керттера редактор. Укхаза дагабох сона Китаера ширача заман судахой. Шоай бӀаргаш ца зийта дагахьа, цар леладаьд йоах баьде бӀаргсинош, суд еча моттиге багӀаш. Журналисташа дувцачох редактора фу хет цун бӀаргех ховргдолаш дацар, цул совгӀа из хьанна бӀарахьеж а кхетаде хала дар. Къаьстта редакцен болхлошта новкъа долаш цхьа хӀама доаллар цох. Саг, мел доккха гӀулакх хиларах, балха тӀаравалар лоалуш вацар кулгалхо. Цу тӀагӀолла каст-каста вас йоалаш, халахетараш хулаш моттигаш нийслора газете. Укхаза цу тайпара масалаш кхувла а йиш яр. Бакъда хӀанз из цхьаккха лоархӀам болаш дац аьнна хет сона, ишттал ха дӀаяхачул тӀехьагӀа. ХӀаьта ер йоазув, Боскара Осман воча оагӀорахьа вувца аьнна сайна хьалхашка декхар а оттадаь, деш вац со.

Из цу балха тӀа хьатӀавоагӀача хана, со культуран отдела воккхагӀвола корреспондент вар. Соца, бакъдар аьлча, юххьанца во вацар керттера редактор. Ше хьатӀавена дукха ха ялале, духхьал ший пурамца леларгвола корреспондент вир цо сох. Вешта аьлча, миччахьа командировке вохийташ хилча, цун мара бокъо яцар сона декхар тӀадилла а со цига вахийта а. ТӀехьагӀо из гӀулакх Цисканаькъан Мухьмад-Баширага дӀаделар цо. Са кабинет нийсса цун приёмнена духьала яр. Кабинете ши телефон латтар, чурча бувзама яр цаӀ, вож – шахьарашка а юрташка а тоха йиш йолаш. Цкъаза чурча телефонаца дӀачувехар, цкъаза секретарша ШамилёвгӀар Яха хьакхайкийтар, хьачувола йоах хьога, аьле. ГӀалгӀай меттала деша хьожар из, бакъда еррига моттигаш, дешаш кхетаде вӀаштӀехьадалацар. Миштад ер, фуд ер, аьле хоаттар сога. Аз аьнначунга ла а дийгӀе, дешача йоазонна тоадар юкъехьора.

Каст-каста обкоме дӀавехар кулгалхо, цигара ше юха ма кхаьччинге, хьагулбора журналисташ. Уж Ӏо а ховшабийя, ше обкоме волаш йоазош даь блокнот хьа а дийлле, парте республикан журналисташта хьалхашка оттадеш дола декхараш малагӀаш да, обкомо дукхагӀа сенна теркам тӀабахийта декхарийла ду газеташ дувцаш, дикка ха йоаккхар. Мукъача хана, цӀай долча хана; хьалхарча шерашка болхлошца хила гӀерташ вар Осман, нагахьа санна банкет йойя, тхьамадалла вагӀаргвар. Цу хана истола тӀа малар оттаде а йиш яр, цох гӀалат лархӀацар, Горбачёва «декъа закон» тӀаэццалца. Цхьацца дагара-дистара дувцаш къамаьл а дергдар. Хетаргахьа, дезалца а вар из, мукъа ха цунна тоам болча тайпара дӀаяхьа гӀерташ. Цкъа цирке баха билеташ эца саг вахийта дагадоагӀа сона, ший йоӀ а гаргара йиӀигаш а цирке бигар духьа. Мухьмад-Башира (корреспондента) тӀадилладар мотташ ва со цо из гӀулакх.

Редактора сий журналисташта юкъе лакхдар санна хӀама хилар, Османа керда машин яларах. Хьалхара редактор лелаваь «Газ-24» дӀа а яьккха, наггахьарча хьакимга мара цу хана йоаца «Газ-3110» яха керда яьнна Ӏаьржа «Волга» елар цунна. ТӀера кеп а мотора тата а ший тайпара долаш яр из машин. Цхьаболча хьакимаша даим шоай дезалаш хехкаш хул Ӏаьдала машинашца, аз цунца болх беш яьккхача хана, цкъа мара ший фусам-нана Рукъет чуягӀаш бӀаргавовнзар сона из. ХӀаьта цун дезала оамал яцар, из волча балха хьаухаш, иштта цкъа вайра ерригача редакцена, ший кхувш воагӀа кӀаьнк уллув волаш, из балха вена. Цу гӀулакха эздел долаш, эсала хӀама бӀарга ца дайташ, саг вар керттера редактор.

Гадаборшанаькъан Боскара Осман ваь хиннав 1936 шера тушола бетта 22-ча дийнахьа, Гадаборшакъонгий-Юрта (Куртат), наха сий деш, лоархӀаш болча дезале. Цун цӀи бахьан долаш а цунца цхьа ший тайпара дика дог-уйла долаш вар со, хӀана аьлча са даь-да хиннав Осман яхаш. Хетаргахьа, редактора да Боскар вовзаш а хиннав аьнна хет сона сай даь-даьна, хӀана аьлча Серго Орджоникидзе лораваьча наха юкъе волаш а, Галашкарча, Буро тӀарча милице къахьегаш а ха яьккхай цо. 70-ча шерашка из волча вена, Орцханаькъан Хизар тхоай цӀагӀа ваьгӀа а дагадоагӀа сона. Боскар а хиннав денал, яхь, къаман гӀулакх керттерча моттиге увттадеш вола саг. Из дика гучадоал вайна, ТӀой-Юрта вахача Тирканаькъан Ӏадсалама журналистах даь «Правда» яхача газета собкор» («Сердало» 2017, №86-87) яха йоазув Ӏодийшача. Хьож вай мишта ваьха саг хиннав Османа да: «Османа яхачох, дисача цхьаццадолча каьхаташа тешал дечох, цун да Боскар 1886 шера Питере ваха хиннав, заводе балха а волаш, болхлой Ӏаьдала раьза боацаш деча боламашка дакъа лоацаш хиннав; цигара цӀавеначул тӀехьагӀа, Къилбаседа Кавказе революцен гӀулакх котдаккха гӀерташ; къахьийгад цо. ГӀалгӀай революционни полка командира Орцханаькъан Хизира гӀонча хиннав из. 

Тбилиси дӀавода С. Орджоникидзе накъавоаккхаш а С. М. Киров вовзаш а хиннав. Граждански тӀом болча хана Деникина гӀаьрхошта духьала тӀом беш, къаман юрташ лораеш лаьттав». Иштта Ӏадсалама бегалдаьккхад; цун нана тайпан Леймой Бано яхаш хиннай, аьнна. Тирканаькъан Ӏадсалама даь из йоазуви цун веший-йоӀа Тирканаькъан Аьсета яь хинна, Османа ше дакъа лоацаш йола «Кхоллама хьаст. Гадаборшанаькъан Осман» яха телепередачеи мара, кхы ер ма дий ала хӀама дац, цӀихезача журналистах дувцаш. Хетаргахьа, хӀанзчул тӀехьагӀа кхы а яздергда, журналиста хьабенача халача наькъах, цунна хьалхашка нийслуш хиннача духьаленех лаьца. Цу тайпара моттигаш а кӀезига хиннаяц цун вахаре, Шолжа-ГӀалий тӀарча а Москверча а газеташка къахьегаш волча хана. Цхьадараш ца дувцаш дита дезаш а хул.

Вай Сибре дугача хана 10 шу даьнна, кхувш воагӀаш кӀаьнк хиннав из. Уж баха сайца хиннаб Казахстана Кокчетавски областа Щучинск яхача шахьар тӀа. Цига яьккхай цо 9 класс, болх баьб грузчик, гӀишлош еча моттигашка гӀо-новкъостал деш, комсомольски болх лелабаьб. ТӀеххьара итт класс вай цӀадаьхкачул тӀехьагӀа, 1957-ча шера Шолжа-ГӀалий тӀа яьккха хиннай. ДӀахо, Османа ше дийцачох, из деша отта ваха хиннав МГУ Ӏарбий метта факультете. Бакъда цу ханарча Ӏаьдало цох дипломат хулийтаргвоацилга хьахайтад. Цул тӀехьагӀа ший каьхаташ журналистикан факультете дӀа а деле, экзаменех дика чакх а ваьле, деша дӀаотт из. Дийша ваьлча, «Грозненский рабочий» яхача газете балха хул. Цигара деша вохийт КПСС ЦКана чуйоагӀача ХӀарман Ӏилмай академе. Из яьккха воалаш, «Правда» оалача газете болх бе Ӏомалуш ха йоаккх. Цу хана цо даь йоазош бахьан долаш, цига болх бе вут Вологодски, Архангельски областашкара, Коми АССРа корреспондент волаш. Из боккха тешам цох болар, цун балха говзала лакха мах бар хиннад. Из я 1978 шергара денз 1983 шерга кхаччалца йола ха. ДӀахо из «Сердало» мишта вера аз лакхехьа дийцад.

Дукха къаьна журналисташ бар цу хана газете болх беш. Пенсе дӀавохийташ волча Тебой Туханага хеттар наха, мишта вайтав кердавар, эрсий меттаца болх бе хӀана вахийтавац из, ховргдий цунна гӀалгӀай меттала язде, деша?

Тухана цу хаттарашта лоацца жоп делар, тхона массанена хозаш, берригаш вӀашагӀкхийттача хана:

- ЦКара телефон техай парте обкоме, из редакторалла дӀаоттаве, аьнна.

Массахана а массанахьа а хулача беса, цунна раьзабараш а раьза боацараш а бар. Дикка гӀулакх дир цо Хьоашаланаькъан Ӏаьланна. Ӏаьдал ӀотеӀадеш байташ язъяьй аьнна, лаьца ваьллавар из; хӀанз, цхьаннахьа балха дӀа ца эцаш, лелаш вар. Из балха хьаэца денал а майрал а хилар редактора. Цига къахьийгачул тӀехьагӀа, «СелаӀад» яхача берий журнала редактор а хинна, гӀулакх тоаденна, нах санна ваха дӀаволавелар Ӏаьла. Цо балха хьаийцаяр КӀориганаькъан Мадина, Кхоартой Мурад, Дахкилганаькъан Шукре. ТӀеххьарвар СССР журналистий Союзе дӀа а ийцар, дукха ца говш, газета болхлоша тӀехьа кхадж а тоссаш. Со цигара болх бита, кхычахьа дӀаваха везача эттар. ДӀахо Нохч-ГӀалгӀай книжни издательстве болх бир аз корректор, массово-политически а дешара литературан а доакъошка редактор волаш. Цкъа-шозза вайра сона Боскара Осман издательстве вена. Эггара хьалха венача хана, со волча чу а вена:

- Укхаза балха дӀанийсвеннавий хьо? – хаьттар цо.

- Нийсвеннав, - аларал совгӀа, кхы дукха дӀаьха хиланзар тха къамаьл.

ШозлагӀа из венача хана, Къилбаседа Кавказе гӀолла волча «Известия» яхача газета корреспондента фельетоний книжка арадаккха кийчдеш воаллар со. Казиханов Ӏаьла ше а венавар цу хана издательстве, цхьадола редактора хаттараш тахка а царна жоп дала а. «Двойным финтом» аьнна цӀи а йолаш, со редактор а волаш, арадаьлар дувцаш дола книжка. Кхы цул тӀехьагӀа Осман сона вовнзар. Цигара дӀавахавале а, цӀаккха а газетацара бувзамаш хоададаьдац аз. Шаденаькъан Хьусен, БӀарахой Мухьмад, Патанаькъан Йоакъап керттера редактораш болча хана, штатерча болхлочо санна йоазош даьд, газет хьаллоацаш. 2022 шера со юхавенав цу редакце, керттерча редактора заместитель волаш. Болх беча, вахача, лелача цхьацца вас йоалаш а цабезам юкъеболаш а моттигаш нийслу. Эггара дикагӀдар да, хьайна вас яьча сага хьо къинтӀеравалар. Со цӀаккха а чӀир лехара, дов леладара, эгӀазал дег чу лелаяра тӀера хиннавац. Дунен тӀа вахаш дукха ха яккхац вайх цхьанне а, дог доастаденна, нахаца маьрша вахар – из да эггара дикагӀдар.

Боскара Османа Нохч-ГӀалгӀай а Нохчий а республикай паччахьалкхенашка болх баьб, цун тӀехьа «Сердало» газета редактор хилар халкъа йоазонхо Чахкенаькъан Идриса СаӀид.

Гадаборшакъонгий Осман, цхьаннахьа из хьоахадаьдеце а, КПСС мугӀарашка латташ вар, из вар СССР журналистий Соза доакъашхо. Кхелхав 2020-ча шера маьтсела бетта. Цун цӀи даим яха йисай къаман керттерча газета исторен чухьа, цун керттера редактор хиннача сага цӀи санна.