Касенаькъан (БIарахой) Аюпа Бийсолта ваь хиннав боккхача, 8 берах латтача дезале 1939 шера.  ТIехдика дешаш чакхъяьккха хиннай цо Казахстана Целиноградски областа Алексеевски ишкол. ДIахо  цо чакхъяьккхай Шолжа-ГIалий тIара  статистически техникум, 1959 шера бухгалтера говзал караерзаяь хиннав из. Цу шера денз, цо къахьийгад Наьсарен кхален сбербанке. Тахан мо дагадоагIа сона, хIанз ГIазданаькъан цIерагIа болча урам тIа яр из. Хьалхашка доаллача дукха лакха доацача лагIа тIа гIанд арадаьккхе вагIаш хулар из лораеш, цунна ха деш хинна воккхалгахьа леста саг. ДIахо мугIарагIа Iойоахкар кийнаш ю, сурташ доаха, корта тоссаш йола пхьоаллеш.

1959-1961 шерашка Балтийски а ГIибухерча а флоташка гIулакх деш хиннав. ШоллагIа цо хьаькъал, Iилмаш Iомадаь моттиг хиннай лакхара  тIема-форда училище. Цига А. Попова цIерагIча технически факультете деш вай мехкахочо. Цигара дийша ваьлча, из кхоач ГIибухерча форда флоте, «Фийладар» («Бдительный») яхача форда кIал лелача кема тIа бувзам Iалашбеш хиннав Аюпа Бийсолта 1970-1979 шеракша. ШоллагIча рангах вола капитан  Касенаькъан Бийсолта хиннав кеман командир.

1976-1980-ча шерашка Тбилисе     болх баьб, эскараи ВМФаи эша гIирс кийчбеча заводашка СССР герзашцарча  низий Министерствон викал волаш.  Вай мехкахочо чакхъяьккха хиннай Ленинградера аспирантура, язбаь а чакхбаьккха а хиннаб технически Iилмай кандидата болх, дукхача Iилман балхашта кепа йийтта а хиннай цо.  Царех дукхагIдараш  балха тIа пайда эцача накъадаьннад.

1985 шера Аюпа Бийсолта тIема декхарех мукъавоалийт, унахцIено дика цахиларах. Цунна бокъо енна хиннай тIема гIирс лелабе. Цул тIехьагIа а къахьегаш цхьа юкъ йоаккх цо. 1985-1988 шерашка Нохч-ГIалгIай Паччахьалкхен стандарта комитете болх баьб цо, ше валлалца йолча хана.  10 тIема совгIат денна хиннад цунна, царех 5 гIалат доацаш амал дарах. Бийсолтас а цунн фусам-нанас Лизас а ши йоI, воI кхедаьд: Ахьмад, Мадина, Марина.

Массехк шу хьалха айса цох  йоазув деш, аз аьннадар: цун вахарах лаьца ишколашка «Денала урокаш» яла мегаргьяр берашта. Из юха а кердадаккха лов сона, хIана аьлча цу тайпара саг вай дерригача къаман цаI мара хиннавац, цудухьа дукха хIама да цунгара масал эца, Iомаде  мегаргдолаш.

Цхьаькха цхьа хIама укхаза ца хьоахадича нийса хургдацар аьнна хет сона, из ше а цун дезал а гIалгIай мотт дукха безаш, из бувцаш хиннаб. Цун сий озача тараза тIа йилла цхьаькха лорахIаме герак санна хIама да цунна ший къаман мотт ховш хиннилга.

Кхелхав Аюпа Бийсолта 1988 шера оагIой бетта 8-ча дийнахьа.