ГӀалгӀай къаман
юкъара газет

Кердадараш

Ӏан куцаш

Лай мажаргех ловза ха

Cа ханарча берий Ӏан зама дуккха сакъердамегӀа, бе-беча ловзарех йиза хулар. ДӀа мел хьежача, гуш хулар Ӏан куцаш: цаӀаш лоа вӀашкадетташ гургбар, вожаш - соалозаш хехкаш, кхоалагӀбараш лайх мунда еш... Кхы а дукха дар уж-м. Тахан уж хӀамаш бӀаргаго хала хул, шахьар тӀа меттел, юрта а.

Технопаркаш, информатикан кабинеташ, кхыдола чоалхане гӀулакхаш берашта кхоллар дика да. ХӀаьта а  кӀеззига фега лелаш, ловзаш, кадай хилар гойташ хила деза бер. Цхьадолча даькъе, укхаза бехке хила тарлу боккхагӀбараш. Берашта фуй ховргдац маркъилг, цунах ловза ховргдац, царна цкъа гойта а дӀагойташ ца хилча. Истара муӀах из хьае ховш наггахьа саг мара висавий-хьогӀ вайна-м? ТӀаккха берашта сенах ховргда из фуй, цунах мишта ловза деза? Тхона уж хӀамаш довзийтар, хьа мишта ду хьагойтар боккхагӀчар. Таханара бераш  хьалха хиннарел вӀалла ӀовдалагӀа дац, хьаькъал долашагӀа да аргдар аз; хӀана аьлча цар хьаю роботаш, кхыйола чоалхане хӀамаш; сурташ дехк басарашца; ашараш лекх тайп-тайпарча пандарашца. ХӀаьта а, ала безам хул, доладалара, «тӀах» аьнна хилара дукха тӀера дац уж. Цул совгӀа, массахана цӀагӀа чудоахкаш хилар а дика дац унахцӀенонна.

Роботаш хьакхолла могаш хилча, керда Ӏан ловзараш  хьакхолла мегаций цар, массанена сакъердаме хургдолаш? Масала, робот-соалоз, бераш хехкаргдолаш, цар вахара кхераме хургйоацача тайпара. Вахара кхераме маца хул из? Нагахьа санна  робот-соалоз машинаш лелача новкъаяьккха хехкаш хуле, тӀаккха вахара а унахцӀенонна а кхараме я из. Иштта хьаве мегаргва робот-ГӀордади. Кхыдола чоалхане доаца керда ловзараш а кхолла мегаргда, Ӏан заманца дувзаденна. Масала, цу гӀулакха тоъаргда ши бер. ЦаӀ гаьнадаьле дӀаотт, вокхо цунна лай мажарг тох. ДӀакхете кхы а тох цо, дӀа ца кхете из дӀаотта веза вокхан когаметта. ХӀанз цунна деттаргда лоа. Из йӀаьххача хана ловза йиш йолаш, сакъердаме ловзар да. Кхыча тайпара а хила тарлу Ӏан ловзар. Иттех метр гаьна Ӏооттадаьча тускар чу е ведара чу, гаьннара мажарг чутасса хьажа веза. ХӀаранега 5 мажарг ба. ДукхагӀа чутайсараш котбоал.

Кхы а дукха да дагадоха мегаргдараш, начӀал долча берашта геттара дукха хӀамаш дагадоха тарлу. Иштта йиш я сурташ дехка лай  тӀа. Укхаза хила тарлу шера тематика. Хьабе йиш я лайх тайп-тайпара нах е хӀамаш, бакъда уж хила беза кӀай бос болаш. Масала, лай  бурилгах хьае йиш я фаьлга турпал Колобок, хьаве йиш я кӀай халат дувха лор е тика чу болх беш вола саг, хьаьрхо, кхыбараш. Цхьадолча доккха доацача фаьлгий тарпалаш хьабе мегаргба, нагахьа санна уж дукха беце. Цул совгӀа, лай мажарг гаьнагӀа хьан кхосс хьажар а сакъердаме ловзар хургда, нагахьа санна из юкъедоаладойя.

Архитектуран кӀийле йолаш а хила йиш я берий ловзараш. Царга гӀолла цхьацца балха говзал езайолийташ. Масала, хьалъе йиш я вай даьша еш хинна гӀала. Цу гӀулакха кара зӀамига белг хилча кхоачам ба аьнна хеталу. Цхьаккха хӀама дага ца дохе, эггара аттагӀдар де мегаргда. Из дувзаденна да хӀаране шоай коара лоа дӀадаккхарца. Из а унахцӀено чӀоагӀъергйола моттиг я. Нагахьа санна квартирашка бахе, из дӀадаккха мегаргда ишколан коара. Цхьа кӀира хьалхагӀа, дукха лоа диллача хана; белаш, новраш ийца коа арабаьнна, ишкола доккха лагӀа цӀендеш боахкар дешархой. ДегӀ хьоадеш, массахана тхьайсача санна ца вагӀаш, дӀа-юха хьовш хила веза саг. Кхыметтел Ӏанна хетаяь викторина е мегаргья. Цунна юкъе хила тарлу укх тайпара хаттараш:

 - Сенах оал чӀагарга лоа?

- МалагӀча зизах оал лайкӀалъухарг?

- МалагӀча оалхазаро дахь лоа?

- Сенах оал цӀеракӀаьга?

- Сенах хьахул лоа?

- Хьаювцал шоашта йовзача когсоалозий гӀалгӀай цӀераш?

Кхы а дӀадӀаьхде йиш я уж хаттараш. Укхаза юкъедахьа мегаргда дешай таржамаш а. Таржамаш дайта мегаргда укх дешашта:

Корс –

Лай чоалпа –

Лувжорг -

Четакотинг –

Шáна –

Вешта аьлча, къаьнара ловзараш хоза ца хете, Ӏан керда ловзараш хьакхолла деза бераша, шоашта сакъердамегӀа хургдолча беса.

Электронни газета язле

(PDF) кӀира цкъа арадувла къаман юкъара «Сердало» газет, цӀагӀара ара ца воалаш деша таро я

Хьаязде