Наха дегагӀоз яхьа болх
Маьцхали бетта 12 ди – гӀишлонхой цӀай
Сона хеташ, ГӀалгӀай мехка эггара дукхагӀа бола къахьегама говзанчаш бувзабенна ба гӀишлошъяра балхаца. Сел дукха ха йоацаш, бӀаьсти хьаяьлча дезал, боахамаш дуташ, маӀа нах Россе массайолча миӀингашка а иштта кхыча моттигашка а дӀаухар, шелъяллалца гӀишлонхой балхаш де. Цар хьалдора нах баха цӀенош, хьайбашта лаьрхӀа доахан, жа лоаттаду моттигаш, бе-беча къахьегама тоабашта лаьрхӀа офисаш, гаражаш, дарбанчеш, и. кх. Из къахьегам ширача заман чухьа денз вай мехка керттерчарех цаӀ хиннилга хьагойташ я тахан а тӀехьа лоамашка латташ йола гӀалаш. Вай къаман хиннаб геттара гӀорбаьнна гӀишлонхой, царех цхьабараша БАМ хьалъяьй (Ӏарчакханаькъан Ахьмад), Социалистически Къахьегама Турпал яха цӀи енна хиннав Новрбенаькъан Уматгири - ТАССР гӀорваьнна гӀишлонхо (1976), ЦӀечой Ӏаддал-Хьамид Нохч-ГӀалгӀай республикан ЧИУСа гӀорваьнна гӀишлонхо, царех тарра кхыбараш. Дуккхабараш вайна ца бовзаш а кӀезига бувцаш е вӀалла ца бувцаш а ба царех. Цу тайпара саг хиннав дукха дика хӀамаш карагӀдаьнна Налганаькъан Шапе Бахьаудин.
Вай Сибре долаш, ишкол а цул тӀехьагӀа лоаман техникум а яьккха хиннай Бахьаудина, цигара цӀадаьхкачул тӀехьагӀа дӀахо а деша, ший болх кӀоаргагӀа бовза лоархӀ цо, цу уйланца деша отт Буро тӀарча ГМИ, из толамца чакх а йоаккх. Цул тӀехьагӀа цо къахьийга моттигаш ерригача ГӀалгӀайчен вахаре лоархӀаме хиннай. Масала, эггара хьалха Насарера РСУ хьаяьр а цунна керте лаьттар а хиннав Шапе Бахьаудин. Цунга гӀолла дукха моттигаш тоаеш, хьалъеш, наьха дегаш хозача балха гӀулакхашца а кердача фусамашца а гӀоаздоахаш хиннад цо. Масала, дешара даькъе чӀоаггӀа лоархӀаме хиннай Наьсарера ишкол-интернат хьалъяр. Из хьалъеча гӀишлонхошта керте лаьттар а болх нийса дӀабахьийтар а Бахьаудин хиннав. Къаьстта а теркам тӀаозаш да Малсаганаькъан Арсмакаца цхьана Наьсарера Ӏоахарганаькъан ГӀ. цӀерагӀа «Электроинструмент» завод хьалъеш хиннараш а Налганаькъан Бахьаудина кулгал деш хинна къахьегамхой хинна хилар. Дукхача наха беркат хьадаьнна, бӀарчча мохк кхаьба моттиг хиннай цу хьинар долча а говзача а гӀишлонхочо хьалъяьр. Тахан «ВИЛС» аьнна керда цӀи енна, дӀахо къахьегаш я из пхьоалле халкъа боахама, белггаларча наха чӀоагӀа эшаш йола хӀамаш хьаеш.
ДӀахо дӀайодача хана Налганаькъан Бахьаудин керте лаьттав Шолжа-ГӀалий тӀарча ПМК-2 оалача дӀа-юха лелача гӀишлонхой тоабанна, цига царна карагӀдаьннараш а дийца ца валлал беркате гӀулакхаш хиннад. Юххера а, Бахьаудина болх баь моттиг я Юртбоахама министерствонна чуйоагӀаш хинна Сипсой-ГӀалий тӀара юртбоахамца ювзаенна ПМК.
Цун вахара дика новкъост йолаш хьаенай вай республике а цул арахьа а йовзаш йола Россе гӀоръяьнна лор Ужахьанаькъан Яхььяй Соня.
- Со цунга маьре яхача хана, - елаш дувц Яхььяй Соняс, - Къулбехьа дӀахьожаш вацар из... ХьажцӀа яха со цӀаеча, со 14-зза хиннай ХьажцӀа, шахматни клуб яцар цу хана, тхацига каст-каста гуллора шахматисташ. Цар цхьацца тӀехбеттамаш дора Бахьаудина: «Соня ХьажцӀа хиннай, хьо ламаз деш а вац», - яхаш. ТӀаккха ламаз де а волавенна, 4-зза ХьажцӀа вахар из, шийна, даьна, нанна тӀера. Тамаш йолаш хӀама дар цхьаькха. 2000 шера гӀурбанна урс хьокхача дийнахьа са даьлар цун.
Шапе Бахьаудинеи Яхььяй Соняси кхеяьй йоӀ. Налганаькъан Зейнап (Стелла) дешара дикка гаьнаяьнна саг я. Ишкол яьккхачул тӀехьагӀа, цо дийшад Пятигорскерча Технологически институте, технолог-диетолог яха балха говзал караерзаеш. Болх баьб вай республикерча паччахьалкхен цхьан министерстве, цул тӀехьагӀа Паччахьалкхен балха Академи, аспирантура, Дипломатически Академи яьккхай. Стелла я экономически Ӏилмай кандидат.
Налганаькъан Бахьаудина а цох тара болча кхыча вай къаман къонгаша а мехкараша а даь дика хӀамаш, шоай Даьймехка йита дика лар, даим уж дагабохийташ, биц ца болийташ хургья. Цар яьча ишколай, заводий, фабрикий, нах бахача цӀеной хьисапе хургба царех бола дагалоацам. Иштта нах хилар бахьан долаш; хозлуш, тоалуш латт шергара шерга ГӀалгӀай мохк. Беррига нах цецбоалаш я лоаццача хана шаьрача моттиге хьалъэтта, дегӀаухаш, шерлуш хьайоагӀа Россен эггара къонагӀа йола мехка столица Магас. Бахьаудин а цун ноахалах бола нах а цох дакъа доаллаш ба, аьнна, хет сона; цар кхебаьча гӀишлонхоша а шоай говзал тӀаяхийтай вай керттера гӀала хьалъяра гӀулакха.
ГӀишлонхой Денна накъадолхаш, ала лов, тахан бахаш, къахьегаш болча гӀишлонхошта Дала могашал, ираз лулда; боацарашта ялсмале луйла, цар дунен чухьа дитача дикача гӀулакхашта бекхам беш.
