Бокъонца бакъдар аьлча, дӀабувцача метта шаьра бале а, хӀаьта а йоазув Висангирена а цун новкъосташта а дика ховра аьлча бакъхургдац, хӀана аьлча уж дешаш хиннача казахий, киргизий школашка Ӏомабеш хиннабац гӀалгӀай мотт. Геттара аттача каламех оттадаь диктанташ яздарал совгӀа, деша овттача хана кхыдола декхар царна тӀадуллаш хиннадац. ГӀалгӀай грамматикан а метта кхыдолча доакъой а Ӏилман кӀийле цар Ӏомаю деша дӀаайттачул тӀехьагӀа. Карарча хана вайна дикка бовзаш бола нах баьгӀаб Висангиреца институте деша. Масала, литература тохкаш йола Цечоева (Танкиева) Лида, меттаца дувзаденна дешара книжкаш увттадеш йола Цицкиева (Хаматханова) Аза, Алма-Ате Казахстана компарте ЦК болх баь Чахкиев Шарип, гӀорваьнна гӀалгӀай поэт хинна Албаков Жабраил, кхы а дуккхабараш. ХӀаьта царна хьехаш хиннарашта юкъе хиннав профессор Мальсагов Дошалкъа, цун йоӀ Лида, филологически Ӏилмай кандидат хинна Чапанов Мухьмад, кхыбараш. Вешта аьлча, вай заман дикагӀбола хьехархой, шоай болх кӀоаргга бовзаш бола, адамий мотт а, дунен хьал а, къаман Ӏаьдалаш а довзаш бола нах хиннаб Марзиев а цунца дешаш бола кагирхой а вахарга кийчбеш хиннараш. Цунга хьежжа, дика дешаш чакх а баьнна, вахаре лоархӀаме моттигаш хьа а лийца, къаманна накъабоалаш хьабаьхкаб институт яьккха баьнна мехкарийи кагий нахи.

Цу хана из факультет яьккха дукхагӀбола нах газеташка, телевидене, радио, институте, школашка болх бе совцаш хиннаб, цхьабараш партийни а советски а балхаш тӀа ихаб. Царчох тара хул Хьусена Висангире караийца гӀулакх а вахара кхел а. Цох дика журналист хул. Цун йоазошта кепа етт гӀалгӀай а эрсий а меттала. Уж а цун вахарера кхыйола моттигаш а вайна дикагӀа йовзаргья, нагахьа санна цун биографецара цхьацца дола мугӀараш дийшача.

Висангири ваь хиннав 1940 шера октябрь бетта 31-ча дийнахьа Буро тӀа, Марзиев Хьусенеи Сурхоева Маремеи дезале. Сурхоев яха тайпан цӀи лелаеш кхаь-диъ тайпара нах ба таханарча дийнахьа. ЦаӀаш (Эккажкъонгий-Юрта бахараш) Шоанхой лоархӀаш ба, Долакха-Юрта бахараш — Акинаькъан тайпан нах ба. ТӀой-Юрта а кхычахьа а бахараша шоаех Йовлой лоархӀ. Висангире нана Йовлой хиннай. Вай мохк бохабеш, кӀаьнк диъ шу даьнна мара хиннавац, вешта аьлча, хиннар кхетаде а цун уйла е а маггал ха яьнна хиннавац из цу заман чухь. Цар дезал баьхаб, лакхе аз белгала ма даккхара, Къилбаседа Казахстанерча Смирновка яхача станце. Шийла мохк хиннаб из. Тхо а даьхад Казахстана цу оагӀорахьарча Петропавловски областе, со цига ваьв. БоккхагӀчар дувцаш хезад сона цигарча Ӏаламах, шелалах лаьца. ЧӀоаггӀа буран йолча бийсан е дийнахьа вайнах баха ховшабаь деррига цӀалгаш лайво къайладоахаш хиннад, цох лоачо (сугроб) хьаеш. Цудухьа цигарча фусамий наӀараш вайцига мо арахьа дӀа а ца еллаш, чухьнахьа хьчуеллаш хиннай, белашца лоа дӀа а даьккха, хьалъарабаргболаш. Виъ воӀи цхьа йоӀи хиннад Марзиев Хьусена. Эггара воккхагӀчун цӀи Мажит хиннай. Из Наьсар-Кертерча № 11 йолча бархӀ шера дешача школе директор хилар. Дезале шоллагӀа хиннай цаӀ мара йоаца Хьусена йоӀ Совдат. Цунна тӀехьа хиннав Анатолий. ЙӀаьххача хана Наьсар-Кертерча № 17 йолча юхьанцарча школе директора болх беш хилар из а. Нахаца товш, наха дукха везаш, сабар ший дегӀаца долаш саг вар школан керте лаьттар. Цун гӀалгӀай цӀи Ӏалихан яле а, паспорта тӀа Анатолий санна дӀаязваь хиннав из. ВиълагӀа Башир ва. Нохч-ГӀалгӀай республика ехачул тӀехьагӀа, Шолжа-ГӀалий тӀара хьал а вена, Наьсарерча «Ленина никъ» яхача гезета редакце болх беш хилар из, цу хана со а нийсвеннавар цу редакце. Цхьан кабинете дагӀаш а къахьегаш а хилар тхо къона республика вӀашагӀъеллача хьалхарча шерашка. ДукхагӀа цо яьраш промышленни предприятеша мишта болх бу дувцаш йола корреспонденцеш, заметкаш, репортажаш яр. Дезала юкъе эггара зӀамагӀа Висангири хиннав. Итте а класс Казахстане яьккхай цо. Мохк юха меттаоттабича, 1959-ча шера из деша отт хьехархой институте, хӀаьта 1963-ча шера из толамца чакх а йоаккх цо. Цу хана цар дезал бахар Наьсарени Наьсар-Кертени юкъерча доазон тӀа. Наьсарерча къаьнарча поликлиникан кови Марзиев Хьусена дезал баха кови вӀаший къоастадеш карт мара яцар. ТӀехьагӀа гӀалгӀай мединститут хьайир поликлиника хиннача моттиге. Ший къахьегама никъ Висангире дӀаболабу Наьсарен района газета редакцера. Цига района бахархой вахарах, леларах дола йоазош кийчду цо газета оагӀонаш тӀа кепа етта. Цу редакце волаш цо даь йоазош теркам тӀаозаш хул Шолжа-ГӀалий тӀа арадувлаш хиннача къаман юкъарча а парте обкома доалахьарча а «Сердало» яхача газета кулгалхой. Цига балха дӀаэц къона журналист. Цу хана дӀахайт цо газет дешарашта ше эрсий мотт дика ховш, цунах кхеташ, цу меттала язде ховргдолаш хилар. Из бахьан долаш республикан кагирхой «Комсомольское племя» яхача газете къахьега вех из. Сона дага а доагӀаш, кагирхой газете къахьегаш гӀалгӀай къаман кхо-виъ саг мара хиннавац. Царех хьалхарчарех Марзиев хиннав. Цул тӀехьагӀа, цу газета редакце болх беш хилар Арчаков Ӏалаудин, Гадаборшев Або, Майсигов Руслан. ДӀахо цо болх бу лоалахарча ХӀирий республикан «Къона коммунист» яхача кагирхой газете. Журналиста болх миштаб — атта ба е атта бац — сона дика хов, хӀана аьлча укх шера 45 шу доал йоазош деш, уж радионна, телевиденена, газеташта кийчдеш со хьавоагӀа. Хийла бийса дӀайода, журналист машинка тӀа е компьютер тӀа вагӀаш, мишта хилар ца ховш сахулаш. Цкъаза дукха йоккха йоацача очерканна эша масалаш гулдеш, бӀарчча бутт е кхы а дукхагӀа ха яккха езаш хул. Никъ бе безаш, хало ла езаш, дегӀ отташ моттигаш а хул. Лоацца аьлча, салоӀа ха кӀезига йолаш болх ба из. Цу тайпара къахьегам хержа саг вӀаьхий а паргӀата а хургва аьлча дукха тешалуц со. Иштта дар Висангире вахар а. Даим лела везаш, язде дезаш хулар.

Цул совгӀа, лаьттан тӀагӀолла къовсам болча лоалахарча республике къахьега шозза халагӀа хинна хургда цунна, хӀана аьлча Буро тӀа даим латараш-тохараш хулар хӀирийи гӀалгӀайи кагийча наха юкъе, дӀа-юха боабеш а моттигаш нийслора. ГӀалгӀай цабезараш, шоай мехка цар болх бар новкъадараш дукха нийслуш хиннаб хӀирашта юкъе. Цу хьакъехьа сона дийцар цу республике балха хиннача, Висангиреца институте деша яьгӀача Цицкиева Азас. ХӀаьта а шийх гӀалат ца доаккхийташ, сабарца чакхвоал вай мехкахо, цига ше мел яьккхача хана.

1968-ча шера Марзиев Висангири дӀаэц СССР-а журналистий Союзе. Цу хана дунен ялхлагӀдола дакъа дӀалоацача боккхача мехка журналиста билет хьаэца атта дацар, цхьа моллагӀа йоазош дора аьнна хьалуш дацар из, нагахьа санна журналиста балхаца кулг шаьрденна, из дика хьабе ховш веце, парте а Ӏаьдала а яхача наькъ тӀара ца воалаш, дӀаваха ловш веце. Иштта журналиста сий лораде а лакха лоаттаде а ховш хила везар из билет киса доалла саг. Из фу яхилга да? Цкъа-дале, йоазонца бакъдар дувца дезар, ахчаш-кхааш хьаийде йиш яцар, шозлагӀа-дале, къаракъа тӀехьаваьнна, болх Ӏокхесса лелар могадеш дацар, шийна хьалхашка латта декхарех лоархӀавеш хила везар, иштта кхы дӀахо а.

1973 шера дуккха гӀалгӀай балхах бохабеча хана, Висангири балха тӀа лакхву. Къамашцара гӀулакх машара тӀехьа леладеш, царцара къовсамаш хьал ца сувсадеш, Ӏаьдала яхачоа мутӀахьа волаш хьавоагӀа зӀамига саг Нохч-ГӀалгӀай министрий Совете балха хьех. Юххьанца инструктор а, цул тӀехьагӀа вахарца-культураца ювзаеннача отдела кулгалхо а хул цох. Декхараш аттагӀчарех дацар. Культураца дувзаденнача дешашта, телевиденена, радионна, газеташта тӀахьожам лоаттабе дезаш дар хӀанз цунга кхаьча гӀулакх. Цу заман чухьа геттара дукха хӀама эшаш яр лакхе белгалъяьха моттигаш. Масала, культуран цӀенош дуккхадараш юрташкарча маьждигашка дар. Из наха дезаш дар е дацар вайна дика хов. Цу ханарча Ӏаьдала политика яр из хьадаьр, цу гӀулакха духьала дош аьнначоа таӀазар дора. Висангири ше а дукха гӀадвугаш дацар аьнна хет сона из хӀама. Радио, телевидене, газеташка болх беча наьха вахара хьалаш эсала дар. Итташ шераш доахар журналиста а цун дезала а квартира ца луш, цунга хьежаш баггӀаше, ужаш къалуш а моттигаш нийслора. Балха эша хьалаш дацар. Сона дагадоагӀа, «Нохчий гастроном» оалача тикан лакхе «Сердало» газета редакци хинна. Цкъаза зӀамигача кабинете шиъ-кхоъ саг вагӀаш хулар цун журналистех. Районе командировке ваха везаш хулар, маршрутах лелача автобусаца. Редакценна хьалуш йола машен алхха керттерча редактора гӀулакха хехкар. Кхы а массагӀа дар уж? Уж а кхыдола дешаш а Марзиевна тӀакхухьар, царга хьажа декхарийла из воландаь. Цар болх лерттӀа дӀагӀоргбола хьалаш Ӏалашде гӀертар наьсархо. Деррига хеттача тайпара вӀаштӀехьа ца доале а, хӀаьта а дуккхадар карагӀдоалар, наха новкъостал де низ кхоачар. Сона дагадоагӀа, 80-ча шерашка нохчий а гӀалгӀай а боккхагӀбола йоазонхой берий журнал («СелаӀад», «СтелаӀад») хьаде гӀерташ лийнна. ЙӀаьххача хана из гӀулакх чакхдаккха ца могаш, Москверча берий йоазонхошта Михалков Сергейна, Ладонщиков Гиоргена тӀаухаш хьийза. Кхыметтел цу гӀулакха оарцагӀваьккхавар селий мехкара халкъа поэт, Социалистически Къахьегама Турпал Гамзатов Расул, кхыбараш. Эггара чӀоагӀагӀа цу гӀулакха къахьийгараш бар Марзиев Висангири, гӀалгӀай халкъа йоазонхо Чахкиев СаӀид. 1986 шера из арадаьлча, цун керттера редактор хилар тӀеххьарчох. Берий журнал хьадаь ди дездеча хана, даим цига воагӀаш, цох дикахетар хулаш вар Хьусена Висангири. «СелаӀада» 15 шу дузача а венавар из. Дукха нах вӀашагӀкхийттабар «Заманхо» яхача драматически театре, царца вар Висангири а. Изи, Мальсагов Абои, Чахкиев СаӀиди, Плиев Махьмад-СаӀиди, Угурчиев Азмат-Гирии цхьана багӀаш даьха сурташ дисад сога, цу вӀашагӀкхетарах бола дагалоацам санна. ХӀанз а каст-каста царга хьажа безам хул.

Вайна ховча беса, 90-ча шерашка йох йӀаьххача хана Нохч-ГӀалгӀай АССР оалаш хинна республика. Е къаман столица, е Ӏаьдал, е нахага хьожаш, цар хьашташ кхоачашдеш йола структураш йоацаш юс ГӀалгӀайче. Массадола хӀама тишденна, деха, кӀалдиса латтар массайолча районашка. Цу тӀа кхы а тӀом хинна хӀирашкахьара, тӀаккха нохчашкахьара байдда баьхка дукха нах а бар вайцига. КӀеззига а денал дола къонахий, шоашта могаш дола гӀо шоай къаманна де гӀерташ, бар цу деношка. Дуккхача шерашка цар Ӏоаяь балха говзал накъаяьлар къонача, хьахулаш йоагӀача республиканна. Ишттачарех цаӀ вар Марзиев. ГӀалгӀай мехка пенсионни фонд эггара хьалха хьаяьр, цу чу болх бергбола нах вӀашагӀтехар, цар болх толамца дӀа а болабаь, цунна кулгал даьр Хьусена Висангири вар. Цо кхоачашдеш хиннар боккха лоархӀам болаш гӀулакх дар. Фусамех беха лелача, болх боацача, къабеннача наха ханнахьа пенсеш дӀадалар, садоаха фо санна эшаш хӀама дар. Цу гӀулакхах дика лоархӀавеш, диъ шера РФ Пенсионни фонда чуйоагӀача ГӀалгӀайче гӀолла йолча отделене кулгалхо (управляющи) хул цох. Из болх дика вӀаштӀехьбаьккха волча вай мехкахочох ГӀаьбартой-Балкхарой республикерча (Нальчикерча) пенсионни отделене кулгалхочун заместитель хул. Цига цо къахьег кхаь шера (1996 — 1998). 2004 шера денз из вар «Россе пенсионерий Союз» яхача мехка юкъарча организаце доакъашхо.

Шолжа-ГӀалий тӀа «Сердало» яхача газета редакце а Нохч-ГӀалгӀай книжни издательстве а балха волаш, са массехказа вӀашагӀкхетар а къамаьл а хиннадар Марзиевца. Эггара хьалха тха къамаьл хилар Шолжа района Ассиновская яхача станице юртбоахама комплекс хьаеллача дийнахьа. Цига хинна, столице юха ӀочувоагӀаш, тхо шиъ цхьан машина чу нийсвелар. Из яр «Трудовые резервы» яхача спортивни цхьанкхетара хьакима (Щепелев яхаша вар мотт сона из) машин-уазик. Висангири хьалхашка дӀачу а хайта, со вагӀача тӀехьашкахьа Ӏохайра спортсмений хьаким. Городе Ӏочукхаччалца, спортах а, хьайийллача комплексах а, цун пайдах а дийцар оаха. Йоккха хьайбаш леладу комплекс яр из, дояркашта, кхыча болхлошта салаӀа даь, геттара кийчдаь цӀенош а долаш.

Шедоа хӀама машинашца хьадергдолаш, геттара лакхарча механизацеца Ӏалашъяь яр комплекс. Наькъа доагӀаш даьча къамаьлах пайда баьлар сона, газета лаьрхӀа статья язъе Ӏохайча.

ШоллагӀа тха вӀашагӀкхетар хилар гӀалгӀай цхьан фусаме. Цига цу сарахьа хьоашалгӀа бийхача наха юкъе бар мехка сийдолаш бола нах: революционер, йоазонхо хиннача Гойгов Ӏаддал-Хьамида дезал. Белггала аьлча, цига вар цун воӀ Рустем, цун сесаг, Ӏаддал-Хьамида шаккха йоӀ Заремаи Азаи, цар моарой, Марзиев Висангири. Вожаш цу фусамера нах бар. Со цхьаккха а тайпа царца шун тӀа Ӏоха бокъо йолаш вацар. Бакъда тхьамадал ваьгӀача Рустема, цхьаккха дича ца соцаш, низагӀа Ӏохоавир со шоашца. Са гӀулакх е цигара дӀаваха везача, е царца Ӏоха везача кхаьчадар. Са декхар дар шортта вагӀари, боккхагӀчар дувцачунга ладувгӀари. Из хала декхар дацар, цудухьа се цох лоархӀавича санна хийтар сона. Цар дийцар Ӏаьдала лакхарча кабинеташка беча балхах дар дукхагӀдар. Рустем цхьан хана парте обкома гӀошлошъяра отдела кулгалхо хинна саг вар, Заремаи Азаи университета прфессораш бар, Висангири — министрий Совета болхло. Хетаргахьа аьлча, ши-кхо сахьат даьккхар оаха шун тӀа дагӀаш, кӀаьдделча хьалгӀайтте къамаьл деш, тӀаккха юха хайше шу дуаш. Хоза ха яр цу сайрахьа оаха цхьана яьккхар. Цул тӀехьагӀа, из каст-каста гора сона «СелаӀад» журнала керттера редактор Майсигов Саламхан волча, цун заместитель Льянов Мухьмад волча вайя. Цига а из веза хьаьша санна тӀаэцар массаза.

Марзиев Висангире дика дезал а бар. Цун фусам-нана яр Буро чура больница хьалъяь волча лора-терапевта Долтмурзиев Сулйма йоӀ Зина. 1964 шера мединститут яьккхаяр цо, деша Алма-Ате этта хиннай из, бакъда вай цӀадаьхкачул тӀехьагӀа, Буро тӀа хьа а хьожаяйта, цига яьккхай цо лорий институт. Акушер-гинеколог хиннай из даим. Маьре яхачул тӀехьагӀа, цхьан-шин шера Шолжа-ГӀалий тӀа болх бича, Баку-Ростов яхача цӀермашинаца хьал а ухаш (цу ханара транспорт хӀанз санна паргӀата хиннаяц), Буро чурча больнице ден-бус болх а бийя, цу цӀермашинаца юха цӀаухаш хиннай из кхалсаг. Ше караийца гӀулакх чӀоаггӀа дезаш волча сага мара карагӀдаргдолаш хӀама дац из — низ, хьинар, ха ца кхоеш цу тайпара къахьегар. Висангиреи Зинаси бакъахьара тӀехье кхеяьй. Цар воӀ-йоӀ да. ЙоӀ Тамара Наьсарен района № 17 йолча юкъерча школе зӀамагӀйолча классашка берашта хьехаш я. ВоӀ ИбрахӀим яхаш ва, цо кхозза дийшад лакхара дешар. Юххьанца цо чакхъяьккхай Нохч-ГӀалгӀай паччахьалкхен хьехархой института химико-биологически факультет, цул тӀехьагӀа Пятигорскерча налогови полице Академе деша ваьгӀав, юххера а, Къилбаседа Кавказа паччахьалкхен-муниципальни кулгалдара болхлой Академи яьккхай. Карарча хана ИбрахӀим пенсе ва, цун подполковника чин да.

Таханарча дийнахьа Марзиев Висангири вайца вац. Могаш воацаш дикка ха яьккхачул тӀехьагӀа, из кхелхав 2011-ча шера. Из вовзаш хиннача наха диканца дагавоагӀаргва из даим.