Къаман культуран бӀоагӀа
Новрбенаькъан Руслана 70 шу дизарга
Укх деношка, нийсагӀа аьлча кӀимарса бетта 1-ча дийнахьа, нийсса 70 шу дузаргдар таханарча денга кхаччалца ваьхаваларе, тамашийна дикача актёра, иллиалархочун Новрбенаькъан Хьамида Руслана. 2000-лагӀа шераш доладаллалца вай театра а ашарий дунен а теркам беш хиннача наха дика дагавоагӀа аьнна хет сона из йоккха говзал йолаш хинна зӀамига саг. Из вайцара къаьстача хана а даьннадацар цун 49 шу мара, цудухьа воккха саг ала цхьаккха тайпара йиш яцар цох.
Хьамида Руслан ваь хиннав 1955 шера кӀимарса бетта 1-ча дийнахьа, Казахстана Кустанайски областа Пешковски кхален Преображеновски яхача юрта. Вай Сибраре цӀадаьхкачул тӀехьагӀа, ишкол яьккхача из деша вода Ленинградерча паччахьалкхен театра, ашарий, кинематографе институте. Из а бӀарчча гӀалгӀай хургболча актёрий тоаба а дешаш хиннай В. Меркурьева, И. Мейерхольда классе. Цунца дешаш хиннаб вай къаман дикагӀа бола артисташ Беканаькъан ИбрахӀим, Янданаькъан Тамара, Тхостанаькъан Мурад, Гайсананаькъан Султан, кхыбараш. Сона дагайоагӀа, дийша а баьнна цӀабаьхкачул тӀехьагӀа, цар дакъа лоацаш ловзаяь хьалхара спектаклаш: «Шин аьлан лай», «Къонгаш бовча хана», «Безами кетарлои», «Парк», кхыяраш. Къаьстта боккха аьттув санна лархӀа езаш яр аьнна хет сона Руслана а цун новкъосташа а оттаяь Н. Гогола «Ревизор», Боканаькъан А. «ЦӀий кхайк» яха спектаклаш.
Руслан духхьал театра актёр хинна ца Ӏеш, кинон артист а вар. Цо дакъа лаьцадар 20 гаргга долча кинофильманна юкъе. Масала, царех дар «Джоконда асфальта тӀа» (режиссёр В. Наумов), «Сармат» (режиссёр И. Талпа), «Мукъа волаш вола» (режиссёр Ю. Мастюгин), «МаӀача наьха хӀайкал» (режиссёраш Б. Галкин, В. Максаков) яха а кхыдола а фильмаш. Дика иллиалархо санна а вовзар из вай республикерча а цул арахьарча а бахархошта. Цо дӀааьннача иллешта юкъе дар Осменаькъан Хьамзата байтах даьккха «Даьймохк дагаухар» сона», Пхьилекъонгий Махьмад-СаӀида байтах даьккха «ГӀалаш латт са ТӀаргаме», са байтах даьккха «Нана-Лаьтта», Ляпин Игора байт кӀийленга улла «Асса, асса, Мухьмад», «ГӀалгӀай дошлой полка гимн», дерригаш дийца варгвац. Юххьанца Беканаькъан ИбрахӀимца дуэте доахар цо иллеш, цул тӀехьагӀа Москверча массазарча викала фусаме «Лоам» яха культуран центр а из цӀи йола иллей-инструментальни ансамбль а вӀашагӀйолл цо а цун новкъосташа а. Цу хана цунца болх беш хул Янданаькъан Тамара, Дзейтанаькъан Тимур, Беканаькъан ИбрахӀим, кхыбараш.
Суртанчий теркам тӀаозаш, цар шоай балхашка белггалара цун сибаташ кхоллаш саг вар вай мехкахо. 80-ча шерашка дар из. Цу хана «Сердало» газет Шолжа-ГӀалий тӀа дар. Каст-каста со волча а кхыча газетий редакцешка а воагӀаш вар карикатураш дика кхоллаш вола суртанча ИсраиловгӀар Хож-Баудин. Цун балхашта кепа еттар «Шолжа-ГӀалий тӀара болхло», «Комсомола бакъдар», «Ленинан никъ», кхыдолча кхаленашкарча газетий оагӀонаш тӀа. «Сердало» редакце-м, хетаргахьа, хӀара кӀира а воагӀар из. Цкъа иштта ше воагӀаш, цо дера «Ходожника велавалар» яха ши сурт, цхьанне тӀа Новрбенаькъан Руслан вар, вокхан тӀа Новрбенаькъан Руслани Бекъанаькъан ИбрахӀими вар. 45 шу хьалха даьхка срташ аз чӀоагӀа лорадора, хӀаьта а шоллагӀдар лораде маганзар, из дайна дӀадаьннад. Амма 90-ча шерашка «Наьсарен оаз» яхача газета тӀа кепа теха-м хилар из. ХӀаьта Руслана сурт аз ксерокопеш яхар бахьан долаш, ца довш дисад. Цудухьа цунга хьажа таро я вай тахан.
Хьамида Руслан чӀоагӀа эшаш вар вай культуранна, ший тайпара из дӀахьалхакхувла, шийна гонахьа нах вӀашагӀтоха ховш бола «мотор» бар актёр. «Мел гӀалгӀай хургбар из ваьхача дика хеташ?» - яха хаттар оттадича, цунна цхьан тайпара жоп лургдар аьнна хет сона массане. – «Берригаш!» - аргдар цар. Амма Руслан вайцара къаьста 20 шу даьннад, из кхелхар 2005 шера. Из вар Нохч-ГӀалгӀай комсомола преме лауреат, ГӀалгӀай республикан гӀорваьнна артист, ГӀалгӀай республикан халкъа артист, цунна еннаяр «Сийлен хьарак» яха орден.
