Къоаной совбаьнна зама
Прививкаш пӀажи цӀавеча ергья
Къаьна вале а, каст-каста вай мехка фуд хьажар духьа, цхьацца долча кердача хоамашка хьеж со, телевизора гӀонца. Дукха дика хӀамаш хулаш латт вай республике, чӀоагӀа хестабу лораш, зӀамагӀа бола лорий болхлой. Цхьачар медйижарий а медвежарий а оал царех. Хийла унахцӀенон тӀахьожам лоаттабеча наха дувцаш а хоз сона, телевизор чу Ӏо а хайше, «лорашка маьхий тохийтац берашта, боккхагӀбараш ба цунна бехке», яхаш. Ма дика ба тӀаккха вай унахцӀенон болхлой, аьле хеталу, цар дувцачунга ладийгӀача. Нах бахийта, цар могашал хьаллоаттае гӀерт-кх уж. Къаьнабараш а теркаме эц.
Цхьан фаьлга тӀа вувцаш вола къиза аьла тахан воацаш дика болх ба. Цо къабенна нах, тускар чу а хувшабеш, лоамах чукхувсаш хиннаб, цар юар йов, из зӀамагӀбарашта йисача бакъахьа я, аьнна, хеташ хиннав из. Из шедоа хӀама хьахеза, шелал тӀаяле, пунчи хургдоацаш, маьхий тохийта лаьрхӀар аз. Ший ханнахьа техача геттара дика хул, йоах, уж. Ишколе балха аравалале, сай санитарни книжка а ийца, цу тӀа лорий мухьараш тоӀадайта вахар со Наьсарерча, каналал дехьа йоаллача поликлинике. Дуккхача кабинеташка гӀолла чакхваьнна, юххера прививкаш еча моттиге кхаьчар со. Цу чу массехк кхалсаг ягӀар.
- Са ха яьннача сага малагӀа прививкаш е йиш я? – хет аз, цу гӀулакха се къаьно хеташ.
- Хьона пунчена духьалъяраш мара е йиш яц, воккха ва хьо, - аьлар царех цхьан кхалсага.
- Маца е йиш я пунчена духьалара прививка? - хет аз цунга. Аьтинга бутт чакхбоалаш, тахан-кхоана яхар мо тов бутт болалургболаш йола ха яр ара латтар.
- ХӀанз а хьалха я из. Ардара бетта юхавоагӀаргва хьо, - йоах цо.
- ЙиӀиг, из ковид яхар хьахьовргдоацаш, тохарбарий Ӏа сона маха, - ях аз.
- Ковид дӀадаьннад, воти. Вакцина а яц тхога хӀанз, - аларах а хаттарах а дехкеваьккхар со.
МалагӀчох тешаргва укхаза, аьнна, шеко керчар са дагахьа. Цхьачар ковид цхьанна хӀаманга дахадац, йоах; вокхар ковид дӀадаьннад, йоах. ХӀаране, Цагена пешк санна, шо-шоашта аьттув болчахьа дӀадеразаду мотт сона из хӀама. Телевизор чу цаӀ дувц, дарбанче кхыдар дувц. Цул совгӀа, тов бутт тӀакхоачаш латтача хана, вӀалла хьалха а яцар прививкаш яьяларе. Из аз сайгара яхаш дац, къавеннача сона-м хӀама хацар цох, сайга лораша хьадувцар мара. Лораша цу хьакъехьа интернета чу иштта язду: «Маьхий массаза а ший ханнахьа а тоха дезаш хиларах, берригача лораша дувц. ТӀаккха маца ю прививкаш, малагӀча хана дӀайолайича бакъахьа я уж? Пунче вирус дӀадолалу гурахьа, цудухьа ахка чакхдоалача хана тоха деза маьхий, шелалах хула лазараш дӀадоладалале 3-4 кӀира хьалха, цу хана низ байна иммунитет геттара эсала хул. Вакцина-м кхыметтел бӀаьсти а тоха йиш я, хӀана аьлча геттара чӀоагӀа даьржа хул пунчи. Техача маьхаша бӀарчча шера лоравергва саг, тӀадоагӀача шера юха а тохийта беза из маха...»
Уж вай лораш фу Ӏомадеш, мича деша баьгӀа нах ба-те? Цар-м ардара бетта юха ма вийхарий со. Цу ханалехь, моцагӀарчоа а дайна, е Цагена вир денна а, е ше венна а, цаӀ хургда-кх укхох, яха уйла хинначох тара я мугӀара хьалхайша, чу мел веначунга «ковид кашашка дахад», пунчи хӀанз а хьакхаьчадац, яхаш, баьгӀача кхалнаьха.
Ха-м сиха ма йодий. Гуйре а, дийна висачоа, хьатӀакхоач. Ишколе а ма бий зӀамагӀа бола лорий болхлой. Медйишийга хетт аз:
- Пунчи хьакхетаргдоацаш маха тоха йиш йий вай ишколе?
- Яц, даьра, - йоах йоӀа, - амбулаторе дӀа а ваха тохийта беза из.
Къавеннача сага хала ма дий цига ваха а, дикка никъ бе ма безий. Хьалха говрашца лелача хана-м, ворда хаьхкке дӀаводар цига. Гобаьккха машинаш я, амма со царца лела Ӏемавац. Къаьнарча заман саг ва со, говраш тешамегӀа хет. – Магасе ва со вахаш, - ях аз, - цига я тха амбулатори. Цига дӀаваха мегаргвеций со?
- Дика мегаргва, - йоах медйишас, цхьа дика, безаме саг я из, амма са мо мара кара хӀама долаш яц, кхыметтел къаьнача хьехархочоа тоха маха а.
Ардара бутт чакхбалале, прививка яйта дага волаш, Магасерча амбулаторе вода со. Амбулаторе цхьан наӀарах чуваьлча, лифта меттел гуш урагӀдода лагӀа да. ХьалтӀавала веза 4-ча гӀата тӀа. Цхьаннахьа лифт хиннилга дагадехе, кхыйола ниӀ лох аз. Ираза, хьакораю из а. Аьтта оагӀорахьарча уйча дукха кагирхой ба кӀай халаташ дувхаш. Духьала йоаллача «Процедурни кабинете» дӀачухьож со, цкъа хьалхагӀа пӀелг техе. Цу чу-м укх шера а лампа сегаяц аргдолаш баьде я. МагӀахьа уйча я регистратура. Къонача кхалсагага хетт аз:
- Пунчена духьала прививкаш йой шо долча?
- Ю, - гӀадвуг со йоӀа.
- Мичахьа ю уж?
- Сона магӀа йоаллача кабинете чугӀо, - йоах цо.
ПӀелг техе, чувоал со. Чухьа цхьа кхалсаг я, из а цхьан хӀамах лечкъа ягӀаш санна, ишкапа тӀехьашкара хьахьеж.
Сайре дика а йийца, диълагӀа сахьат дар, ях аз:
- Пунчена духьала маха тохийта безам бар са.
Цо бийцар геттара гӀурт бар. Кхаь тайпара дувца йолаелар из, ше фу дувц ца ховш.
- Яь яьннай со прививкаш, - аьлар цкъа.
- ХӀанз а ардара бутт мара мичаб вайна, - ца аьлча Ӏелой со - къавенна Ӏовдал.
- Хьалъенаяц аз, - аьлар шозлагӀа оалача хана. Уж цо мичара я езар сона хац. Телевизор чу-м латташ холодильник, цу чу ядаш молхаш, Дала тохар, Ӏаьржа къемат хул. Укхаза хӀанз а хьалъенаяц молхаш.
- Тахан маьхий тохийта хьабаьхкарашта фу даьд Ӏа? – хетт аз цунга.
- Тахан яц, кхоана хургья, - кхоалагӀча тайпара дувца йолалу из.
Вешта аьлча, укхаза тахан маха тохийта хьа мел вена саг, «кхайканза вена хьаьша санна, доттанза вахав». Воккхача сага керта чу цхьайолча хана, Ӏовдала уйлаш а ма йоссий. Сона а ессар уж цу юкъа. «Божа-Ӏаьланна» йоккхача сага даьха илли даккха дог эттадар са, цо мел дийцар хьахезачул тӀехьагӀа. ДагадоагӀий шоана из илли: «Киддара-киддара-киддара-кидда-дара - киддада...» Сатехар аз, се мичахьа ва кхетадаь. Кхоана яхьаргйола молхаш, тахан никъ ца хулаш дӀабахачарна пайдана хургьяц. Кхоана кхыбола унахой боагӀаргба дарбанче, царна фу хозаргда сона хац.
Сона чӀоагӀа дика хетар, телевизор чу хьадувцари дарбанчешка гушдари вӀашкадоагӀаш хилча. ХӀанзарчоа цар дувцачох цатешача ваьннав со. Вешта, зама а хувца ма еннайий вайна. Къоаной дукха баьхача дезаш бац мотт сона цхьабола нах. Бакъда сона ловра цар диц ца дар, уж шоаш а кхоана со санна къаьна хургболга, царна а пунчена духьала тоха маха кора ца боагӀаш биса тарлулга. Къоанал-м массанега кхоачаш я, хьалха е тӀехьа.