Массехк ноахала накъаваьнна саг
Тоачанаькъан Ювназа Тухана 85 шу дизад
Укх деношка 85 шу дизад, йӀаьххача хана денз, Нохч-ГӀалгӀай а цул тӀехьагӀа ГӀалгӀай а университете къахьегаш хьавенача Тоачанаькъан Ювназа Тухана. Эггара хьалха из сона бӀаргавайра, 1975 шера Шолжа-ГӀалий тӀа университете деша эттача. Цу хана химико-биологически факультете хьехаш вар из. Из хинна 50 шу даьннад, дукха хӀама ца эшаш.
Шо тешаргдий хац сона, кӀеззига кӀайвалар мара хӀама доацаш, ше хиннар ва из хӀанз а. Из тамаш йолаш хӀама да. Биолог хиларах тарра, ший дегӀага хьожаш, дикадар фуд, водар фуд ховш, ваьхачох тара ва Тухан. Сона дага мел воагӀача хана, эза тай санна нийса, дегӀаца цхьа кийла сов йоацаш, хьавоагӀа из. Вешта аьлча, Пайхамара вийццача тайпара дегӀа-кепа эздий саг вар университета хьехархо. ХӀаьта цунца къамаьл деш йоаккха ха, мишта яхар ца ховш, сиха дӀайода. Цкъа газета лаьрхӀа йоазув деш воаллаш, диъ сахьат гаргга ха яьккхар аз, къамаьл деш. Сона-м оахош цхьан сахьата даьдац моттар къамаьл, бакъда сахьато хьахьокхачо цецваьккхар со-се. Дувца хӀама дукха долаш, из ладувгӀаргдолча тайпара дувца ховш ва Ювназа Тухан. Къаьстта дукха а дог лазаш а дувц цо Ӏаламах лаьца.
Вай мехкахо ваь хиннав 1939 шера чиллан бетта ЖӀайрахьа кхален Мецхал яхача юрта. 1958 шера из деша этта хиннав Дона-тӀарча-Ростоверча хьехархой института химико-биологически факультете. Буро тӀа хьахьожавайта, Къилбаседа ХӀирий хьехархой институте чакхъяьккхай цо из факультет 1963 шера. Цу шера Нохч-ГӀалгӀай паччахьалкхен хьехархой институте къахьега дӀаволавенна хиннав. Вешта аьлча, цу институте а цох хьахиннача университете а, цул тӀехьагӀа ГӀалгӀай республикан университете а болх беш, 60 шу дӀаденнад цо. Цу юкъа тайп-тайпара балхаш даьд: хьехархочун, кафедран кулгалхочун, факультета декана (2021 шерга кхаччалца). Дукха Ӏилман балхаш яздаьд Ювназа Тухана, царна юкъе я 130 Ӏилман статья, 6 монографи, 10 дешара книжка. 2007 шера, цо кулгал а деш, кийчдаь а арахийца а хиннад ГӀалгӀай Республикан ЦӀе Книжка. Из хержа хиннав Россе экологически академе член-корреспонденталла. Кхы а дукха да цунна карагӀдаьннараш. Тоачанаькъан Тухан ва биологически Ӏилмай кандидат, профессор, «Россе лакхарча профессиональни дешара тӀехдика болхло», Россе а ГӀалгӀай Республикан а дешара гӀорваьнна болхло.