Масала, Дахкилганаькъан ИбрахӀима яздаьд «Шутар», Шаденаькъан Султана яздаьд «Чарахьал дитар»; поэташа дукха байташ хетаяьй тайп-тайпарча гаьнашта. Лоацца аьлча, вай вахар сакъердамегӀа а деш, вай унахцӀено хьал а лоаттаеш, хӀама я хьу. Бакъда цун кхом бе, лорае ловш боаца нах нийслу вайна юкъе, царех зуламхой ба ца оале, фу аргда хац сона. Гаьнаш кагьяр, царех шоашта пайда бар духьа уж хьакхар дега Ӏаткъаш да. Халкъа йоазонхо хиннача Чахкенаькъан СаӀида ший цхьан байта тӀа аьннад, наьна багара царгаш йоахаш санна хет шийна, гаьнаш дӀайоахаш хилча. Вайна дагадохац херх е диг беделлача, цу гаьнаша малагӀа пайда лора. Кхы вӀалла хӀама цар ца дойя а, дӀайхача дийнахьа цар луш дола Ӏи да боккхача маьхе. Укх шера аьхки дукха дӀайха денош ухача хана, маьлха кӀалха лоатта ца луш, цар Ӏийне увттар Магасерча автобусий остановкашка латта дукха нах. Гаьнех хьадоала беркат-м дийца а варгвац. Паганини Николос лийкха чӀондарг, ДагаевгӀар Валида, Цисканаькъан Идриса лийкха дахчан пандараш хьадаь хиннад царех. Цкъаза уж дагадийхача, кхатилла а кхом хет дахчан морхӀа. Вай берий дукхагӀа мел йола салаӀара лагераш, могаш боацача наха дарбаш ду санатореш хьунаш йолча моттигашка я, дуккха а эскара доакъош латт хьу йолча моттигашка. ХӀаьта вай, вӀалла лоадаме гӀулакх доацаш, хьокх, цӀераш етт гаьнех, бӀарчча хьу ягар кхерац.

Къаьстта зе ду уж йолча моттигашта гӀишлонхоша, цкъаза сомий бешамаш, хьун гаьнаш дӀайоахаш, цу моттигашка хьалъю гӀишлош: цӀенош, гостиницаш, ресторанаш, туристаша салоӀа моттигаш. ХӀара гӀулакх доацаш дӀаяьккхача гаьнах вай унахцӀенонна, Ӏалама хозаленна эшам, зе хул. ДагадоагӀа, мел хоза сомий беш яр хӀанз Наьсарера стадион йолча моттиге. Цунна юкъе яр дукхагӀа йоккхача гӀамагӀай, гуржий боалий гаьнаш. Уж берех лораеш, цар кагьергйоацаш, хаьхо а вар. Тахан мо дагавоагӀа из беркате, лоа мо йӀаьха кӀай модж хинна воккха саг Майсиганаькъан Яхьья. Стадион хьае кхы моттиг йоацаш санна, хьеккха из тамашийна хоза беш дӀа яьккха, бургацах ловза моттиг хьайир. Уж мо йола моттигаш лорае еза. Сона дика дагадоагӀа Ӏаьлий-Юрта йоккха сомий беш хинна. Цига хулар Ӏажаш а кхораш а. Дукхача наха а Ӏаьдала а накъайоалар. Кхыметтел сок ю завод а хьалъяьяр юрта чувоаллача. Доал ца деш, хьожа ца хьожаш, йоайир из беш а. Дикка ха яьнначул тӀехьагӀа, Сурхо тӀа а сомий гаьнаш дӀаегӀаяр, юха а доадир мел хьийга къа. ХӀанз цхьаволча сагага:

- Мичахьа вах хьо? - хоатташ хул.

- Садаш йолча вах, - хоз луш дола жоп.

Вешта аьлча, дукха зе ду вай хьунашта, сомий бешамашта гӀишлон балхаш бахьан долаш. Хьун болхлой бецаре, цар вай Ӏалам лора ца доре, хетаргахьа, вай мехкарча цу хозача беркатах хӀама диса хургдацар. Иштта дийнатех цӀенъенна хургьяр хьунаш, царга хьожаш, Ӏунал деш нах хиннабецаре, тахан а из болх дӀахьош бецаре. Духхьал укх тӀеххьарча 5 шера вай мехка цар дӀаегӀай 348 эзар га. Из боккха къахьегам а, тӀехьале дика хургйолаш а хӀама да. ДӀадахача цхьан шера 55 эзар га дӀаегӀай тайп-тайпарча моттигашка. Из болх укх шера а дӀахо дӀахьош ба. Дикка пайда боалаш я «Хьунаш лораяр» яха паччахьалкхен, «Ӏалам» яха къаман проекташ. Царга гӀолла укх шера ах шера дӀаегӀай 26 гектар гаьнаш. Иштта дика лар юташ да «Лораергья вай хьу», «Дагалоацама беш» яха боламаш.

Духхьал гаьнаш дӀаегӀа ца Ӏеш, кхыдола хьунаш лораергйола балхаш даьд цигарча къахьегамхоша. Хьу цӀенъеш, цун унахцӀено тоаеш, наькъашка хьожаш, наха салаӀа белггала моттигаш хьаеш, цӀи яьлча тоха эшаргдола хий лоаттаду моттигаш хьаеш а болх баьб. Иштта,  цӀи тӀакхоачаргйоацаш, аьхача лаьттан оасаш доах. Уж шеддола хӀама деш хиларах хургда-кх из, вайцигарча хьунашка ювлаш йола цӀераш каст-каста нийслуц. Ювлараш а наьха бехках хул, цар ца доагӀаш дола гӀулакхаш леладендаь. Цхьаькха цхьа моттиг а белгала ца яьккхача ялац, хьунаш бӀехъеча бахьанашта юкъе да, наха шоашта тӀехьа нувхаш йоаржаеш хилар а, уж дӀайоахаш цахилар а. Нагахьа из моттиг а салаӀа ухачар лорайоре, геттара дика хургдар, царна тӀехьа шушаш а килёнка тӀормеш а гулдеш кхычар лела безаргбацар, къахьегама шоатта денош чакхдоахаш. Вай моастагӀий мохк бац вай дахар, вай-воай мохк ба, цудухьа из дикагӀа хургбар хьадеш хила веза зӀамига а воккха а, къона а къаьна а.

Хьун болхлой денна (тов бетта 15 ди) хетадаь йоазув деш, белгалбаха ловра шоашкара дика гӀулакхаш гойташ къахьийга хьун болхлой, царех ба Россе гӀорбаьнна хьун болхлой Ӏарчакханаькъан СаӀида Макшарип, Зурабанаькъан Ахьмада Хас-Мухьмад, иштта боккха пайда баьннаб вай хьун боахама ЦӀечой Хьажбикаргара, Чахкенаькъан Мухьмад-Салегара, тӀехьа тӀакхийнача хьун болхлошкара.