Цу шера Оздой Рамис, Къулбужанаькъан Мухьмад хьалха волаш, цига багахбувцам гулбе дахар тхо. ЖӀайрахьарча интернате даха а дахаш, цхьа кӀира даьккхар оаха, багахбувцам дӀаязбеш а гонахьара моттигаш йовзаш а. Хала дар аьнна хет сона, цига баьхача наха. ЛерттӀа кхача, барзкъа эца дезаш хилча; Буро тӀа Ӏочуаха безар цар, хӀана аьлча из яр эггара юхегӀа илла шахьар. Тхо а ихар цу кӀира студенташта кхача эца Буро тӀа. Машенаш кӀезига лелаш моттигаш яр уж, наггахьа йоагӀар мухь кхухьа машен, цу тӀа хайше, ЖӀайрахьара Ӏарамхе е Олга тӀа кхаччалца долхар тхо. ГӀаш гаьна яр цига, наькъаш аттагӀчарех а дацар, къаьстта Шолжа-ГӀалий тӀа лела Ӏемача наха. Цкъаза хьакимаш шоаш а хьалбоагӀар Наьсарера, телефон теха ца Ӏеш. Цхьан дийнахьа иштта цига вена парте райкома кхоалагӀа секретарь Тутайнаькъан Ӏамархан чувера тхо долча интернате. Тха кулгалхошка хӀама эший, аьнна, тхо мишта дах хьежа дӀавахар. Цу хана цига болх беш вар тӀехьагӀа Нохч-ГӀалгӀай Республикан культуран гӀорваьнна болхло яха цӀи енна Чуранаькъан Мухтар. Цхьан юкъа Шолжа-ГӀалий тӀа цензор волаш а болх бир цо.

ШозлагӀа со цига нийсвелар 80-ча шерашка, «Сердало» газета редакце балха волаш. Йохаяь латтача «Ӏарамхи» яхача курортах язде командировке вахийтар со. Из йоазув де сона новкъостал дир парте Наьсарен райкома хьалхарча секретара Маькенаькъан Асхьаба, райисполкома кулгалхочо Зурабанаькъан Мухьмада, ЖӀайрахьарча юртдас Ӏамархананаькъан Хьусена, цигарча фельдшерско-акушерски пункта кулгалхочо Базорканаькъан Азас. ТӀеххьарчо дийцар, шоаш малагӀа хало оз Наьсаренна гаьна хиларах. Азас яьхачох, цӀаьхха цамогаш хинна саг, авари яь лозаваьр Наьсаре Ӏовига везаш эттадар цигара гӀулакх. Буро тӀа уж унахой дӀаэцаш хиннабац, шоай республикера цахиларах. Кхы дукха халонаш нийслора цига, кхален керттера моттиг гаьна уллаш хиларах.

ШоллагӀдола лоархӀамера таьрахь да 1993 шера ардара бетта 8 дийнахьа ГӀалгӀай Республикан президента соцамах къаьстта ЖӀайрахьа кхале хьаяь хилар. Цул тӀехьагӀа дикка эргадаьннад цига бахача наьха вахар. ГӀалгӀайченца цигара нах бувзабеш бола лоархӀаме Эса-ЧӀожера машенаш лела боккха никъ хьабийллаб, керда хьалъяьй «ЖӀайрахь» яха дарбаш ду моттиг, дикка эргадаьннад машенаш лелара гӀулакх. ХӀанз цига бахача наьха шоай доалахьа я эггара дикагӀа йола транспорт, курорте балха бола нах Наьсарера хьалкхувл паргӀатача «газелашца», тикай, культуран болхлой гӀулакх дикка эргадаьннад. Деррига дийца варгвац. Цига бахаш ба вай къаман цхьабола йоазанхой, ишколашта гӀалгӀай меттах дола книжкаш, дошлоргаш яздаь нах. Масала, вай республикан гимн язъяь Чуранаькъан Мухьмада Рамзан цигара ва, 5-ча классе Ӏомадеш дола гӀалгӀай грамматика яздаь Хаматхананаькъан Жабраила Аза цига яхаш я. Ишколе дешача берашта массехк дошлорг а оттадаьд Азас.

Вешта аьлча, бувцаш бола соцам арабаьлча денз, дикка тоаденнад цигарча наьха вахар. Укх тӀехьарча хана, кхыча кхалешка санна ярмаркаш, Ӏилманхой вӀашагӀкхетараш, спортивни яхьаш, артистий концерташ чакхдоах цига. Цудухьа хӀанз кхыча дунен тӀа бахаш санна бац цигара нах, шоаш ГӀалгӀайчен цхьа дакъа долга кхетаду цар, шоашта деча гӀулакхашка гӀолла. Къаьстта а кхаъ хиннаб берригача гӀалгӀашта Гуцаранаькъан Микаила хьаяьча «Сафмар» яхача ганзо цигара гӀалаш тоае йолаярах. Цига вӀаший юххе дахаргда вай къаман дӀадахар а таханара ди а.

Белгалдаккха деза, ше тоаярга, хозъярга диллача, цу моттиго республикан яхье хьалхара моттиг яьккха хилар.