Иштта дале а, из хьал аттачарех дац, цига къаьстта волча гӀишло ечо дукха къахьега а иштта ахча дӀадахийта а деза. Кхыча оагӀорахьара хьежача, из цӀа дукхача ноахалга кхоачаш хургдолаш хьалдеш да. Тахан сага карагӀдала дезача керттерча декхарех цаӀ да из. Цу юкъе кхы а да, шоана дагадоагӀе, бераш кхедар, га дӀайогӀар.

Вайна ма харра, Россе Президента Путин Владимира кхо шу хьалха РФ министрий кабинета тӀадиллар, Россе Банкаца цхьана, наха шоай доалахьара фусамаш хьалъяра е эцара маьха чухьнахьа дола ваха моттиг хьалъяра лаьрхӀа кредит далар. Из луш дар фусамаш йоацача наха болча аьттонна, е доалахьара фусамаш хьалъяра йола гӀишлош (ИЖС) хьакхолла, банка цунца дувзаденна кредит далара хьалашка хьежжа, доалахьара фусамаш чу йола цӀенош хьалде.

«Вахар, шахьара хьал» яхача къаман проектах, 2030 шерга кхоачаш, 120 млн квадратни метрал кӀезигагӀа йоацаш гӀишлош юкъейоалае еза. Царех 50 млн квадратни метр ИЖС йоагӀаш я.

Карарча хана, тха балха новкъосташа яхачох, Россе доалахьара фусамаш хьалъярга кхоачаш дола ахча 2024 шера 9 бетта кхо дакъа дукхагӀа хиннад. 2030 шера, ИЖС деррига балхаш ипотекага гӀолла хургда, хӀаьта 2023 шера цунга гӀолла ийцад 30% цӀенош.

ГӀалгӀайченга диллача, дукхагӀча даькъе, доалахьара цӀенош хьалдара тӀехьа да вай. Цу юкъе цхьайолча моттигашка кредиташ, юхалург ийца ахча да, бакъда дукхагӀча даькъе наха шоай доалахьара боахамаш хьалду, дезалашта лаьрхӀа шоаш хьаӀоадаьча ахчах. Из доакъошта дийкъа хьадеш да, башха декхар ца хьоарчадеш, кӀезиг-кӀезига кулг тохаш, ахчан проценташ цадалар духьа.

Республике хьатӀабоагӀа пайда башха ца хиларга а иштта лоха алапеш хиларга а хьежача, дика хургдар мехка бахархошта чубаха фусамаш хьалъе е эца кхыйола таронаш лехача. Масала, дезалашта квартираш е цӀенош Ӏаьдало хьал а даь, шоаш балха хиларга хьежжа, цар 10-15 шера цох дола декхар паччахьалкхенна юхалургдолаш. Цу юкъе ахча дайлуш хилар а диц ца деш.

Саг тахан ваха везаш ва, кхоана вац. ДикагӀа дар, саг йоалаяьчул тӀехьагӀа фусам йоацаш ше хилара уйла е ца езаш, лерттӀа вахаш, къахьегаш хилча. Карарча хана, эзараш болча наьха из хьал кхыча тайпара латт - уж бехктокхаме хул дукхача шерашка шоай дезалера ахча дӀатакхара, ийцача фусамах бола мах дӀабенна баллалца. Цо таро луц сага лерттӀа ваха а къахьега а; физически а хьаькъала оагӀорахьара а, балхаца вувзавенна а дегӀааха. Цудухьа нийслу, дика хьувкъам, арахецачун дикал, кердадараш юкъедахар, иштта кхы дуккхадар вай тӀехьадусаш хилар е вӀалла ца деш дитар.

Карарча шера, «Вахар, шахьара хьалаш» яха къаман проект йистеяргья, из хьакхеллай 2018-ча шера, Россе президента Путин Владимира тӀадиллача декхарах. Проекта хьакхоллара бахьанех керттердар да, юкъера таронаш йолча дезалашта фусамаш хилийтар, гӀишлош дукхагӀа хьалъяр, шахьара хьалаш тоадар.

«Вахар, шахьара хьалаш» яха къаман проект паччахьалкхено хьаллоацаш хиларах, Российски Федераце хьагойтар керда гӀишлош хьалъеча даькъ тӀара доккхий толамаш. Укх тӀехьарча ялх шера, шоай вахара хьалаш тоадаьд 22 млн дезало, мехка хьалъяьй 541 млн квадратни метр фусамаш, цар чу ваха дӀачувахав 758,5 эзар саг, царех 12,8 млн квадратни метр чуӀе кхераме йола фусамаш ярашта лаьрхӀа яр.

Цу тайпара программаш кхоачашъеш, керда болх дӀахьоча хана, ГӏалгӀайче а иштта кхыча республикашка а, таро йоацача дезалга уж кхоачаргйола декхар оттадича бакъахьа хургдар; хӏана аьлча паччахьалкхен новкъосталца мара цар таро хургьяц уж фусамаш хьалъе.

Из де дезар царна гӀо хургдола оагӀув лохаш, таро йоацача наха новкъостал деш, цу хьалашкара уж хьалбаргболаш, уж бокъонца бола шоай фусамий дай хургболаш, царна уж халонаш кхы нийслургйоацаш.

Доалахьара боахамаш республике дохкаш хиларга диллача, цӀенош хьалдара дола маьхаш дӀадолалу 3 млн сомагара 5 млн сомага кхоачаш, кхы лакхагӀа а хул. Кӏезига да из е дукха да? ГӏалгӀай Республикан дукхагӀа болча бахархошта из дукха ахча да. Чура балхаш а ма дий дукха де дезаш, цу даьссача пенашка дезал чулестаргбола оагӀув а хьабе ма безий. Цӏенош хьалдар квадратни метра маьхаша цецвоаккх, из да 45 эзар сомагара 75 эзарга кхоачаш.

Цу гӀулакха ший дика оагӀув а я. ТӀехьарча хана, ГӏалгӀайчен вахара гӀишлошца цхьана ишколаш, дарбанчеш, стадионаш, берий бешамаш хьалъю. Вахара хоза хьалаш хьакхоллаш латт, цо гӀад а вуг. Керттердар да эзараш болча наьха вахара хьалаш тоалуш хилар. Цул совгӀа, тахан кхоачашдеш да вай республикан кхераме йолча фусамашкара нах баха ховшабара дош. Из болх дӀахо а дӀахьош ба цох бехктокхаме долча боахамаша.

Из лоархӀаме къамаьл дувцаш, дӀахо белгалбаккха лов эксперташа беш бола хоам, российски мебель хьаерий, вай мехка духьала санкцеш яьха хиларга хьежжа а доацаш, шоаш арахецаш йола продукци дегӀайоалае а, иштта цун дикал лакхъе а таро хилар. Цар кхолла хӀамаш гӀишлонхоша тахан дӀаехаш я, керда хьалъяьча квартирашка оттае.

Наха дукхагӀа хоатташ я, мебель чуоттаяь квартираш, укх тӀехьарча пхе шера. ДукхагӀбараш ишкапаш, диванаш, тархеш чуйола квартираш езаш ба. Вай мехка хьаеш йола гӀишло дикал йолаш, хоза, тайп-тайпара я.

Шиъ е кхоъ че йола квартираш эцараша, деррига а кийча долаш, наб яра, салаӀара, когагӀирс дӀаоттабара йола Ӏалашо йолаш уж Магасе хилийтар наха юкъе хӀанз а чӀоагӀа даьржадац. Бакъда дӀадолалуш да. Цхьа иттех шу хьалха, наха республикан юрташкара боахамаш хувцар, мебель чулаттача квартирашца.

Тахан из дегӀадоагӀаш хиларга хьежача, ГӏалгӀайче кастлуш из аргӀанара, иштта хила дезаш дола хӀама санна лоархӀаш хургда.

ГӏалгӀай мехка ший доалахьара фусам хилар керттера да. ВӏаштӀара даь цӀенош вай республике дегӀадоагӀаргда, наьха хьалаш тоадаларга хьежжа. Уж тоалургдолаш, вай дика деша а къахьега а деза, къаьстта ГӏалгӀайче из деррига чулоацаргдола пайдане оагӀув лаха беза.