Из тамашийна хӀама да. Ховш ма хиллара, кӀеззига мара доацача лаьтта, хӀара сага е дезала из дӀакхоачийташ, даха низ кхоач вай укх дуккхача бӀаьшерашка. Цул совгӀа, вай мехка бахаш ба дукха бераш дола дезал.

Дукха ха йоацаш, геттара чуийнна къамаьл хилар тха цхьан сага хаттар денначул тӀехьагӀа: «Мишта хургда-хьогӀ ГӏалгӀайчен вахар укх мехка, 1 000000 сагага кхаьчача?»

Дукха дийцар цига, эггара аттагӀчунгара фаьлгашта тара долчунга кхаччалца. Цхьабараша йоахар, вайбар санна болча зӀамигача мехка «ишттал» дукха нах боахалургбац. ШоллагӀчар чӀоагӀдора, 3 000 000 нах вай мехка хилча а, лерттӀа вахар хьакхелла хуле, уж боахалургба.

Бакъда кхачанга диллача, къамаьл хувцалора, уж кхераш бар, нагахьа санна тахан вай кхачан даараш шортта дале, нах массехказа дукхагӀа хинначул тӀехьагӀа ялатаца, дулхаца, шурийца, баьцадаарашца, сомашца «кхотабенна» нах бахаш хургйолча, тӀайоагӀача хана уж нах Ӏалашбулургбац, аьнна хеташ.

Диканга сатувсаш хиннараша Ӏилман оагӀорахьара шоашта хетар а йоахар. Къайле йолаш дац, йоахар цар, карарча хана лакха овсаре йола керда юртбоахама хьайбаш хьакхолларо миллион саг кхоабаргхилар. Ӏилманхоша доккхий толамаш доах юртбоахаме, хьувкъам лакха хилийтара даькъ тӀа. Из дегӀабоагӀаш хилар гуш а да. Цул совгӀа, шелалах, йокъалах ца кхераш дола ялата фунаш а дика юкъедоалаш латт.

Шоаш бахачара дӀа-юха баьлча, халонаш нийсъяларах кхераш болча наха керда къамаьлаш арадоахар, шоашта хетар мара бакъ ца деш.

Адам дукха дийба хиларо, йоахар цар, къаман Ӏадаташ вӀаший кегадаь моттигаш хиннай. Тахан а, царна хетачох, кхыча культуран, экономически хьалашка баха нах белгалбоалаш ба шоай мехка бахарел, царна кхыча тайпара гуш хул ер дуне а. Нагахьа санна вай миллион саг волаш дахаш хуле, дукхача мехкашка дешаш, бахаш, къахьегаш а хургба, шоай мехкара дӀабаха дукха нах. Арахьара мах бараш царна гаргагӀа хургда…

Из деррига а хургда 10-20-30 шу кхы даьлча, из Далла мара хац. Наха хьаькъал деннад, кхоаненна уйла яра, шоай вахар тоадеш фу де деза хара, цун уйла яра.

Статистика яхачох, укх карарча пхе шера нах баха кхычахьа дӀаахарах долча дешаех, кхера дезаш дац вай. Укх деношка хоам бир Ингушетиястата, карара шу чакхдоалаш 533,8 эзар саг хургва вай мехка вахаш.

Вай мехкарча бахархошта тӀакхеташ бола арахьара хьауха нах а дӀалоархӀаш да из. Цу тайпара, Росстата яхачох, 2023 шера, наджгоанцхой – оагӀой бетташка тӀакхийттар 8 141 саг ва. Тахан а ГӏалгӀайче хьалха я, нах бебаш боагӀаш хилара хьалага диллача, цо Россе мехкашта юкъе хьалхарчарех цхьа моттиг дӀалоац. Цул совгӀа, вай тӀакхеташ бола нах: маӀа нах, кхалнах- цхьатарра ба.

Из доацаш а, вай шахьараш хьалъюзаш йоагӀа. Хьал ца дича далац дукхаза вӀаштӀара даь цӀенош а, доккха доацача доазон тӀа.

Уж таьрахьаш дӀалаьрхӀача, ала йиш я 8000, 9000 саг хӀара шера тӀакхеташ хургва тӀадоагӀача 30-50 шера.

Миллион саг хилара вайна эш 470 000 саг. Нагахьа санна лакхе белгалдаьча беса, вай мехка нах бебаш хилар дӀахо дӀадодаш хуле, 30 шу деза вайна ГӏалгӀай Республике миллион саг хилара.

Цу деша уйла еш, вай хьалхарча аргӀагӀа наьха хьалаш дика хилийтара тӀакхувш хила деза. Мел дукха мара уж ца хиларах, берригаш а вай ба, эггара хьамсарагӀа, дукхагӀа безаш, уж моргаш кхы боацаш а ба. Массанена, Даьла къахетамца, кхачан Ӏалашо ергья, тӀабувхача гӀирсаца кхоачам бергба, йӀовхал лургья, вахара лерттӀа хьалаш хулийтаргда, дика вахар хьакхолларгда.

ГӏалгӀай цхьа тамашийна белгало я - уж цӀаккха а кӀезига хилац, цӀаккха а дукха хилац.

Ший чоалханерча, халача, исторически сийлен вахаре, ГӏалгӀайчено дукхача хаттарашта жоп деннад. Кхетаде хала дац, дегӀаахара хаттараш хьалхашка нийсделча, республико ший доалахьардар доагӀача беса дӀанийсдергда, сага таронаш а лаьттанцара хаттараш а доагӀача беса кхоачашдеш.

Карарча хана, наьха таронаш лорае еза; цар дезал хьакхолла, шоай начӀал, кхоллам дегӀакхувла безам хилар хьаллаца деза. Иштта таронаш лаха еза, хьамсарча мехкара араваьнна а. Вай мохк боккха ба, цун дукха тамашийна вахара оагӀонаш я, цига шийна карагӀдоалар гойта, ший вахара никъ лаха бокъо я хӀаране, цунца цхьана рузкъан Ӏалашо, дегӀавара оагӀув лаха таро я.

Дика хет, дукха ха йоацаш, вай кагирхой ВАЗе болх бе бахар, уж тахан цига дика къахьегаш ба. Дика алапеш ийду, балха говзал Ӏомаю, машинаш хьаеча балха тӀа.

Тахан хӀара мехка я цу тайпара таронаш. ГӏалгӀайчен викалаш бахаш ба Российски Федераце кхыча моттигашка, кердадараш Ӏомадеш, дика къахьегаш.

Цӏаьхха, оалаш дац «гӀалгӀа - бӀаь са». Шеко яц, мел дукха вай хиларах, вай лораергья къаман дика белгалонаш.