«Кхо бутт совгӀа ха я, са массайолча шахьарий бахархошца кхетаченаш хула. МагӀалбик вай республикан лоархӀаме шахьар я. Ер шахьар тӀема сийлен гӀала хиларах а дац из. Со каст-каста воагӀа укхаза бӀарглакха, хувцамаш хулий хьажа. Хувцалуш йоагӀаш хилар гуш да. Россе президента хьалхашка оттаяь къаман проекташ кхоачашъеш хиларо таро хилийтар вай юрташка, шахьарашка хувцамаш де, эшаш йола гӀишлош хьалъе, бахархошта эшачунца новкъостал де», - аьлар Махьмуд-Ӏаьлас, кхетачен доакъашхошца къамаьл деш.

Мехка кулгалхочо белгалдаьча беса, МагӀалбика бахархошта хьалхашка нийслуш дола декхараш хьалхарча аргӀагӀа кхоачашде дезаш да. Уж, шо-шоай ханашка хьежжа, кхоачамбоацараш юстара а доахаш дӀахьош да. 2019 шера денз, тӀема сийлен шахьаре «Дешар» яха къаман проект кхоачашъеш хиларах, таханарча дено дӀадеххача тайпара йола ийс ишкол хьалъе таро хиннай, хӀаьта «ДегӀадар» яхача проектах ворхӀ керда берий беш хьалъяьй.

«Вахар, шахьара хьалаш» яхача къаман программах МагӀалбике боккха болх дӀахьош ба хӀарман моттигаш, доазув тоадеш. Карарча хана вӀаштӀехьадаьлар 50 салоӀаш йола моттиг тоае; цу юкъе аллеяш, сквераш йолаш. Из шахьара бахархошта дикача оагӀорахьа Ӏаткъаш да, цул совгӀа ГӀалгӀайчен хьаьший а терко тӀаозаш да.

Керттера теркам тӀаозаш да, шахьара наькъаш хоза тоадаь хилар. 2019 шера денз, цу оагӀорахьа дика къахьийга хиларах, дика кийчъяьй пхиъ наькъашца ювзаенна моттиг, цар дӀоахал да 53 километр.

Уж балхаш дӀадихьа хиларах, наькъа кхерамзленна Ӏалашо е карагӀдоал, МагӀалбика бахархой вахара хьалаш а тоалуш доагӀа. 40 эзар саг вахача шахьара из чӀоагӀа лоархӀаме да.

Доал деча даькъ тӀарча Ӏаьдало 2023 шера баьча балхах дувцаш, иштта 2024 шера де лерхӀар белгалдеш, зӀамига таьрахьаш дацар хьахозаш хиннараш. Шахьара администраце кхетаче дӀахьош кийчъяь хиннача материалашка ладийгӀача, 2023 шера МагӀалбика доазон тӀа, зӀамига, юкъера доалахьара хӀама хьадар леладеш 10 эзар сага юкъе 87,1 моттиг я, дӀачӀоагӀъяьраш 300 совгӀа зӀамига, юкъера моттигаш я. Иштта шоаш бахача хӀама хьадеш боахкараш а ба.

МагӀалбик инвестицешта юкъеяхара тӀахьехаш йола оагӀув я. Карарча хана инвестораш раьза ба укх даькъ тӀа шоай йоккха проекташ хьаелла, уж я шахьара бахархой таронаш тоаяра лаьрхӀа.

Царех цаӀ я - нах чубахаш йола гӀишло хьалъяр, цун мах ба 400 миллион сом. Проект кхоачашъергья шин даькъа йийкъа, из йистеяргья 2025-2026 шера. Карарча хана проектно-мах оттабара каьхаташ Ӏалашдеш да, кастлуш дӀадолалургда гӀишлон балхаш.

ШоллагӀа проект, хӀанз йистеяла йоаллаш я каьхаташ кийчдара даькъе, из цхьаькха вахара гӀишло хьалъяра лаьрхӀа я, цун мах 201 миллион сом ба. Из хьатӀадоагӀача шерашка ергйолаш я.

КхоалагӀа проект - автовокзал хьалъяр, из шахьара транспортни бувзам лелабара оагӀонга диллача лоархӀаме я. Из проект дӀайолаяра дола каьхаташ кийчдеш латт.

ЙиълагӀа проект - цхьаькха вахара объект хьалъярца ювзаенна я, цун мах ба 300 миллион сом, цунца массехк нах чубахаргбола цӀенош, вахара Ӏалашо ю болхлой хургба. Из проект йистеяккха лаьрхӀад 2025-2026 шера.

Уж деррига балхаш хьадаьчул тӀехьагӀа, бахархой вахара хьалаш тоалургда, керда балха моттигаш хургья, моттигерча бюджете хьачудоагӀаш дар тӀакхеташ хургда.

Карарча шера МагӀалбика малхбоален даькъ тӀа хьалъяь йоалаш латт 220 моттига лаьрхӀа берий беш. Из чӀоагӀа лоархӀаме да, дукхача дезалашка паргӀато хургья, из хьаеллар бахьан долаш.

Кхы а кхоъ берий беш я хьаеллаш. ЦхьоалагӀча микрорайоне Лологоева урамагӀа кастлуш ший наӀараш хьаелларгья кердача берий бешо, из лаьрхӀа я 190 бера. Цхьаькха берий беш я хьалъеш 220 моттига лаьрхӀа, из хьалъеш я къаьнара №7 йола берий беш хиннача доазон тӀа. Из бахьан долаш, шоай хьалхара вахара хьисап кхы хувца ца дезаш, бераша дӀахо дӀахьоргья берий беша шоаш йоаккха ха.

Лермонтова урамагӀа цхьаькха берий беш-ясли хьаелла лерхӀ, цига ухаргда 80 бер, 1,5 шергара 3 шерга кхаччалца ха яьннараш. Из лоархӀаме да тахан балха баха безача ноаношта, даьшта, бераш, тӀахьожам болаш, паргӀата хургда, царга хьожаш балха говзал лакха йола воспитателаш хилча, уж дагадахка дезаш хургдац.

Кхаь берий беша эшаш мел дола хьалаш хургда, ашарий цӀенош, ловзара моттигаш, хьехамаш дӀахьош йола кабинет, лорий кабинет.

Кастлуш даьй-ноаной таро хургья цу дерригнена мах оттабе, уж хьежаш ба керда берий бешамаш хьаелларга.

Карарча шера МагӀалбике лаьрхӀад лоархӀаме коммунальни гӀишлош хьалъяра болх дӀабахьа. Хин турбаш чуйоахкаргья, урамашка сердал тоаергья, элетричество цахаддаш халийтара дола балхаш дӀахьоргда. Цо а таро хулийтаргья бахархошта шоай вахара хьалаш тоаде.

Карарча шера иштта лаьрхӀад наькъаш тоаде, асфальт Ӏобилла. Цо а тоадергда шахьара наькъа хьал. Из бахьан долаш кӀезигагӀа хургда наькъашка машинашца хулаш дола зуламаш. Теркал ца беш бусаргбац наькъахой а – гӀашлой наькъаш Ӏодахка лаьрхӀад, уж тоадаро а таро хулийтаргья наха шахьаре гӀолла паргӀата лела, дӀа-юха баха. Уж деррига хьалаш лаьрхӀа да МагӀалбик-Шахьара бахархой вахара хьалаш тоадара.

ДӀадахача шера, МагӀалбика эггара сийрдагӀа дена ди хилар, 500 сага лаьрхӀа бола бассейн а чуболаш, хӀанзарча ханара спортивни гӀишло хьаелларах. Из шахьара бахархошта боккъонца дола цӀай хинна дӀаэттар, хӀана аьлча хӀанз хӀаравар, шийна ловча хана, цига ваха йиш йолаш ва.

ХӀанз укх сахьате, керда спортивни комплекс дика болх беш а моллагӀа безам болаш вар тӀаэцаш а я.

Укхаза яхьаш а тренировкаш а дӀаяхьара эшаш мел дола хьалаш да, болх беш я говзал лакха йола болхлой тоаба, иштта хьавенача сага салаӀа моттиг я.

Белгалдаккха деза, из моттиг хьаярал совгӀа, дукха гонахьара доазув тоадеш балхаш дӀадихьа хилар. Машинаш Ӏооттае моттиг тоаяьй, гобаьккха гаьнаш а зизаш а дегӀад, салаӀа моттиг Ӏалашъяьй. ХӀанз гӀишлошта гонахьара дозув, атта хиларал совгӀа, хоза а да, наьха теркам тӀаозаш а да.

МагӀалбике цу тайпара спортивни гӀишло хьалъярах, наьха вӀаштӀехьадоал шоаш бахача моттиге шоай унахцӀено лорае, нийса вахара никъ дӀабахьа. Цул совгӀа, кагирхой а дукха ба, цу гӀулакха раьза а болаш, цига ухаш. Къаьстта цу чу бассейн хиларах, дукхагӀчар шоай могашал тоаю.