Хувцамий а сатувсамий а ха
ГӀалгӀайчен Мехкадас белгалдир республика дегӀаахара керттера дешаш
2023 шера лайчилла бетта пхелагӀча дийнахьа ГӀалгӀай Республикан кулгалхочун Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлий зарбан кхетаче хилар «ГӀалгӀайче» яхача ГТРК, из хетаяь яр дӀадодача шера даьчунна а, иштта хьатӀадоагӀача шера де лерхӀачунна а.
Махьмуд-Ӏаьлас, мехка СМИ викалаша деннача дукхача хаттарашта жоп делар, цар чулоацар республикан вахара оагӀонаш.
Хьалхарча даькъе мехка кулгалхочо белгалдир, дунен тӀа латташ дола хьал кхетадеш хилар лоархӀаме долга, Россе нийсхонна тӀехьа лоацаш дола дакъа, СВО доакъашхоша доахаш дола толамаш, паччахьалкхено, юкъара болх лелабераша хьалхарча аргӀагӀа оттаде деза декхараш, хаттараш юридически кӀийлен тӀа кхоачашде дезаш хилар.
Иштта цо белгалдир, ГӀалгӀайчен бахархоша дег чура раьза болаш, Палестине бахача наха деш дола гӀо, царна гулдаь гуманитарни новкъостал.
ГӀалгӀай Республикан вахара-экономически дегӀаахара даькъ тӀара хаттараш дувцаш, Махьмуд-Ӏаьлас белгалдир, «Кавказ» яхача федеральни наькъ тӀа дӀахьош бола ГӀалгӀайчен лаьттара болх гаьнабалар, дукхагӀча даькъе бокъоний гӀулакхаца дувзаденна из хилар. Из проект маьхалъяккхара Ӏаткъаш дола тайп-тайпара гӀулакхаш юстара а доахаш, из болх дӀахо дӀахьош ба, яхаш, дийцар цо. ГӀалгӀайчен юрташкара наькъаш тоадара балхаш дикача толамашца дӀахьош да. Говзанчаша наькъаш лакхача дикалца хьакхоллаш да.
Карарча шера ГӀалгӀай Республике 26 ишколи берий беши хьалъяьй. Дукха культуран а иштта кхыча оагӀонца ювзаенна а гӀишлош хьалъяьй укх шера. Оаха мел лаьрхӀар ший ханнахьа хьадаь даьннад», - аьлар республикан Кулгалхочо.
Федеральни оагӀорахьара новкъостал лоаттадеш хиларах, таханарча вахара, экономически гӀишлош хьалъеш я дӀахо а. Хьакхоллаш я керда балха моттигаш, вӀашагӀйоллаш я ГӀалгӀайчен юртий, шахьарий вахара тешшаме кӀийле.
ЛоархӀаме да, аьнна, белгалдир Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлас, ГӀалгӀай Республикан доазон тӀа таьрахьий Академи хьалъеш хилар. Цига кердача балха таронашца къахьегаш хургба говзанчаш, царна ховргда заводашка, предприятешка, урхалленашка болх мишта бе беза.
Толамаш даьхад туристически оагӀув дегӀайоалаеча даькъ тӀа. Хьакхоллаш я массе оагӀорахьара эшарий кӀийле. Мехка хьаьший тӀаозара йола таронаш шеръеш латт гойтамашца, галереяшца, салоӀача моттигашца.
Геттара а лоархӀаме моттиг дӀалоацаш да вай мехка, хий цӀендеш йола гӀишлош хьалъеш хилар, уж цаӀ е шиъ хинна а Ӏац, юрташка бахача наха накъаяргйолаш, дуккха хургья уж.
Цахаддаш, бахача наха хий хургдолаш, цу гӀулакха оарцагӀабаьнна бувца болх лелабу говзанчаш ба, Ӏаьдало даим керттерчарех лоархӀаш да из хаттар. Паччахьалкхено миллиардаш ахча хьахьежаду, республико 52 двигатель ийцаб хина бурув тохара. Хий кхухьаш йола машенаш ийцай, къаьнара хин турбаш хувцаш латт. Бакъда цкъара кхоачашдаь даргдолаш хаттар дац из, дукха да цу даькъ тӀа де дезараш.
РФ Президент хоржаш, хьатӀадоагӀача хоржамашка Путин В. В. когаметта оттаве саг вий, аьнна, даьча политически хаттара жоп луш, ГӀалгӀайчен Кулгалхочо аьлар, вац.
Путин боккъонцахьа вола, российски паччахьалкхен гаьннара халкъа хьал довзаш, Ӏадатий мах бараш лорадеш, Россе къаман культуран тӀехьале лораеш, вола саг ва.
Уйла еш волча сага дика хов, цу деша мах оттабе, яхаш, дийцар Келаматанаькъанчо.
ГӀалгӀайче тахан массайолча Россе моттигашца цхьана гӀа боаккхаш я, вайна доккха новкъостал лоаттаду мехка Президента, Россе Паччахьалкхено. Республике лерхӀ, промышленни продукци арахецара АПК проекташ кхоачашъе. Укхаза дика толамаш дахара йола таронаш хургья тӀаккха.
Зарбан кхетаче дӀахьоча юкъа, Махьмуд- Ӏаьлас кагирхой лаьрххӀа теркам бир, иштта белгалдир уж профессиональни кийчо йолаш хилар, царна кхетам бала безар а хьоахадир.
Цо иштта аьлар наха юкъе леладе дезаш дола Ӏадаташ леладар, нийса вахара никъ лелабеш хилар, шийна безача балха наькъ тӀа къахьегаш хилар лоархӀаме да, аьнна. Тахан республике эшаш ба инженераш, технологаш, балхах дика кхеташ бола говзанчаш. Къонабараш тӀахьийхар, шоаш хержа къахьегам дика бовзара тӀакхувш хилара, тӀаккха мара толам боаккхалургбац.
МоллагӀа бола болх лархӀа безаш ба.
«Эхь да - дехар, болх бар - из хӀаране сий»,-аьлар Махьмуд-Ӏаьлас.
Таьрахьий хьокхам бувцаш, цо белгалдир бюджетах долаш а доацаш а долча ахчанцара хьал маьхалдоаккхача из мел накъабоалаш ба, из хӀанз укх сахьате юкъебоалабаьб, дӀахо юкъедоаладе дезараш шоай ха кхачарга хьежаш да.
ЛоархӀаме дош да юкъара транспорт ший ханнахьа лелаш хилар, Келаматанаькъанчо яхачох, цу юкъе а цхьадола хаттараш нийслу кхоачашде дезаш, цудухьа из Ӏаткъаш хул транспорта. Региона Ӏаьдало 78 автобус ийцай 18 саг чуховш йола, царца нах дӀа-юха кхувла лерхӀ. Автотранспорта цхьа дакъа кердадаккха дезаш а тоаде дезаш а да. Укхаза дукха къахьега деза, нах латкъаш хургбоацача тайпара цо болх бергболаш.
Ший паччахьалкхен балхах дувцаш, ГӀалгӀай Республикан кулгалхочо Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлас белгалдир, ший хьамсара мохк дегӀабоалабеш дӀадоладаьр кхоачашде лов шийна, аьнна.
ГӀалгӀай паччахьалкхен 100 шу дизара цӀай 2024 шера дезде дагахьа Ӏаьдало шийна могар даьд, хӀанззе а даь даьннар дукха да. ЦӀайна лаьрххӀа йола кийчо еча даькъ тӀа кхы а хьаде дезараш кӀезига дац, цу юкъедоагӀа керда хоза, дагалоаттама моттигаш кийчъяр, хьалха ца хинна сийленгаш хьалдар, кхы дуккхадар. Журналисташцара ший кхетаче йистейоалаш, ГӀалгӀай Республикан Кулгалхочо аьлар, еррига халонаш тӀехьаюташ, беррига Россе баха нах паргӀата хургхиларах тешаш ва ше, аьнна.
«Вайх хӀаране шийгара дакъа юкъедахьа деза, массайолча хана вай хьамсара мохк бахаш а дегӀабоагӀаш а хилийтара», - аьлар Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлас.