Цу дийнахьа ишколо шерра йийллар ший наӀараш, цига берий цӀай долча дакъа лаца хьа мел веначоа. Хоза кийчъяьча зале хьабаьхка хьаьший магӀабоахаш, белабенна, дог гӀоздаьнна бар фусам-дай.

ДӀадахача шера кхозза вӀаштӀара яьча кердача ишколах боккха кхаъ хилар берригача бахархошта, къаьстта цу даькъ тӀа бахарашта, республикан кулгалхоша даь совгӀат дар из.

Цу ханналца, массехк ноахал деша дезаш хилар 1962 шера хьалъяьча къаьнарча ишколе. Эггара дукхагӀа цига деша йиш йолаш дар цухана 120 бер, бакъда деша ухар 400 совгӀа. Къоастой Ӏалаудина Ӏайшета кулгал деча барт болча хьехархоша шоашта могар дора царна лерттӀа кхетам, хьехам балара.

№2 йола ООШ ший истори долаш, этта даьнна кӀоарга овла бола ший Ӏадаташ а долаш, массехк ноахал цу чура арахийца я.

Уж Ӏадаташ лорадеш хилар тахан а хоалуш да, дукха шераш хьалха, къаьстта цу ишколе дийша баьнна, тахан юха а цига хьехаш бола хьехархой цига болх беш хиларах да из. Иштта, цу мугӀарех чакхъяьнна хьайоагӀа, цкъа хьалхагӀа дешархо йолаш, цул тӀехьагӀа, 20Ӏ4 шера денз ишкола кулгалхо йолаш Ӏалаудина Ӏайшет.

Из а цу дийнахьа, массавола саг санна, сагота яр, ший деррига хӀама ма хетта дика дӀацадахар кхераш. Цу ишкола кхы дукха а яцар цу тайпара дӀайихьа хинна кхетаченаш - керда ишкол, керда декхараш, керда юкъара российски болам, каст-каста цу юкъебувла керда дешархой, шоай вахара оагӀонаш хьаеллар - из деррига а тахан долаш дар цига.

КхоалагӀча классе дагӀа бераш Россе аьрзелгашка далара кхетаче дӀайолайир ГӀалгӀайчен Гимн локхаш, паччахьалкхен байракх чуяхьаш, из хоза оагӀув кийчъяьраш бераш шоаш дар- халхар, иллеш, викторинаш, кхыметтел теникий гойтамаш. Цу дерригнех а дегаш гӀоздаьлар хьожаш хиннарий.

Проект вӀашагӀйолларах лоацца:

2021 шера Россе дешара министра С. Кравцовс оттадаьча декхарах вӀашагӀъелла «Россе аьрзелгаш» яха проект сиха дӀа-юха яьржар, из ерригача Россе гӀолла лоархӀаме а хилар. ХӀанз укх сахьате цу программанна юкъе дакъа лоацаш я 150 совгӀа Российски Федерацен классаш, хӀаьта царех хул 3 миллион совгӀа бераш а боккхийбараш а.

2022 шера проект кхеллараша кийчдаьдар дешара-методически наькъаш а балхаш а. Иштта къахьийгад из проект кхоачашъеча юххьанцарча ишколай хьехархой говзал лакхъеш.

Арахийцад «Россе аьрзелгий барт» яха дешарг, из берий лагерашта лаьрхӀа да. «Россе аьрзелгаш» яха программа кхоачашъяр а вахара даькъа юххьанцарча классашка дешаш дола бераш юкъедахьаш хилар а хьаллоац дешара Министерствон ФГОС НООс, ФГОС ОООс (Каьхат 05.07.2022№ТВ-1290/03), урокаш йоацача хана.

Цунца ювзаенна моттиг дӀахьош, цига къамаьл дир хьаьшаша, иштта хьабийха хиннача наха. «Берий никъ дӀахьехар» яхача проекта болх лелабеча Колой СаӀида цу проекта балхах дувцаш белгалдир, ГӀалгӀайче из проект дика хьаллоацаш хилар.

Тахан проекта юкъейоагӀаш 130 республикан дешара моттиг я, цу юкъе 8 юкъера-лаьрххӀача дешара моттиг, колледжий хьисапе я уж, - аьлар цо, дӀахо белгалдаьккхар боккхача безамца из проект хьехархоша а иштта берий даьша а тахан хьаллоацаш хилар.

Керда юкъара болам дӀабахьара чудоагӀаш да кагирхошта Даьхенцара безам совбоаккхаш бола кхетам балар, цар оамал чӀоагӀъяр, дикагӀа бола хьехархой царна кхетам луш хилар, къахьегарий кхоллама балхага гӀолла уж нийсача наькъ тӀа бахар. ВорхӀ лостамах дола декхар латт тахан хьехархошта хьалхашка, кагирхошта кхетам балара даькъ тӀа - Даьхе, дезал, Ӏалам, хӀама довзар, спорт, могашал, иштта тоабашца къахьегар.

Бераш дикача наькъ тӀа хиларах бола ловца боаккхаш, къамаьл дир моттигерча координатора Колой С.Х., Шолжа-Шахьаре гӀолла из болх лелабеш йолча Йовлой Х.Б., иштта ишкола кулгалхочо Къоастой Ӏ. Ӏ.

Цу кхетаченна чудоагӀаш, совгӀаташ а делар, юкъара болам вӀашагӀболлача дикагӀа къахьийгача хьехархошта. Царна юкъе бар ишкола кулгалхо Къоастой Ӏ.Ӏ., кхетама балхах йола цун гӀонча Мухлой А. М., хьехархо Тӏумхой М.М.

ДикагӀа болх баьрашта юкъе бар хьехархой Йовлой М.М., Аькхтамаранаькъан З. М. Юкъара хьаийцача, цу тайпара кхетаче дӀаяхьар массане а юкъара къахьегам ба, хӀана аьлча цхьана мара де таро хургьяцар уж балхаш.

Юххера а, хьакхаьчар «Россе аьрзелгашта» хетаяь эггара лоархӀамегӀа йола ха а. Со санна боккхагӀа болча наьха-м дегагӀозале хилар цига. Дагадехар, тхоаш октябряталла дӀаэцача хана мел чӀоагӀа дагадоаллар тхоай бехктокхаме хила дезилга, иштта дар пионераш хулача хана а.

Мел ираз долаш а бехктокхаме а ха яр из, цу хана хиннар! Мел чӀоагӀа доаккхал дора тхоай цӀеча даьре галстукех! Иштта уйла чуессар сона хӀанз а, тахан вай эггара сихъенна йодача технологе заман чухь, вай зӀамагӀа дола ноахал кхыча, дика йоацача оагӀонашка кхувда даьннача хана. Воаш луш болча кхетам чу уж юхабоалабар, уж хоза ханаш царна гойтар: къахетаме хилар, хӀама довзар, шоайла га доаккхаш, безаш, Ӏалам дезаш, Даьхе езаш уж хилийтар, - цул дикагӀа кхы хӀама хургдац. Из дуккха а дикагӀа да, кхувш йоагӀа вай тӀехье фуд ца ховш дола квадроберий хьал телефонаш караяьхка Ӏомадеш ягӀачул.

№2 йолча ООШ лаьрхӀа ба, шоай дешархой дика кхетам луш кхебе. Уж дӀаяхача, готта баьхкача, иштта ахчанцара таро эшаеннача ханашка а; шоай хьехархой хьинарца ишкола сий лакха лоаттадеш хьабаьхкаб. Тахан керда, массадола хьалаш чудола ишкол хьаяьчул тӀехьагӀа, цар таронаш цхьаккха а хӀаманца хувцаргйоацаш лакхъеннай. Ловца баккха безам бар «аьрзелгашта»: лакхаленашка кхоачаш хилда шун къахьегар, дешар. ХӀаьта хьехархошка ала лов, цу дикача наькъ тӀа аьттув балба шун.

ГӀазгиренаькъан Альбика