Дукха нах чакхбаьннаб цига гӀолла, зӀамига болаш гаьнаш тӀа, лакхача карташ тӀа бувлаш, кӀоарга баьккхача кӀоага тӀагӀолла кхувсалуш, иштта кхы дӀахо дар а деш.

Из деш да къаьстта шийна фу мог хара, дукхагӀ болча наьха оамалех цаӀ я из. Вайна массайолча хана деза, сихагӀа, сакхетамегӀа,чӀоагӀагӀа оамал йолаш,сихагӀа хӀаман хьисап деш вар малагӀа ва хар. Цу тайпарча яхьашка сага корадоагӀа кердадараш, ше-шийца дегӀавара йола цун оагӀонаш, из тешаш хул керда коталонаш шийна йоахалургхиларах.

«Ниндзя» яха спортивни толам дика бовзаш ба дукхача мехкашка. Россе дукха ба тайп-тайпарча боарама спортсменаш, уж вӀалла а кӀаьд ца луш Ӏомалуш, дика толамаш доахаш ба.

Вай Республике дика лоархӀаш я спорта латара оагӀонаш: бокс, борьба, дика довзаш дола вӀаший ийна латар. Юкъара хьаийцача, могашал хилийтара эшаш да спортаца дакъа лоацаш хилар. Йоккха йоацача спортивни яхьашка дакъа лоацаш, халонаш тӀехьаюталой хьожаш спорте саг хилча, цо психически а физически а спортсмена хьал аттача доаккх.

Вай дукха дӀакхухь тайп-тайпара ха яьннача наха шоай физически низ гӀортабеча, шоай таронаш юстача яхьашка боалаш йола моттигаш. «Кийча ва къахьега, лоравала» яхача Ерригроссийски физкультурно-спортивни лостама боарам ба из.

Тахан, эггара чӀоагӀагӀа вай терко лоаттае еза ха я сага могашал, генно-модифицированни кхачан даараш, экологеца дувзаденна кхоачамбоацараш долча хана, ГӏалгӀайчен спорт хӀара денна ца хилча яргьяц. Цу юкъе боккха пайда бахь итташ эзараш болча наха.

Дукха ха йоацаш, Российски Федераце Президента Путин Владимира декхар оттадир физически культуран, спорта болх дегӀабоалабара йола Совета кхетаче чакхъяьккхачул тӀехьагӀа. Цига йоах, хӀара кхаь бетта, моттигашкарча спорта даькъ тӀа дӀахьоча балхах бола хоам хила беза.

Мехка паччахьалкхе лаьрхӀа я физкультуран, спорта даькъ тӀара болх дегӀабоалабе, физически культуран, спорта Федеральни Ӏилман центра даькъ тӀа, къаман спорта центр хьакхолла, физкультурно-спортивни болх дегӀабоалабара дукхагӀа терко лоаттае.

Дӏахойодача хана, спортаца дувзаденна хьал дикагӀа дегӀадоаладара болх чӀоагӀбергба, из ший аргӀагӀа накъадоалаш хургда могашал яйнача наха, цар таро хургья шоай унахцӀено лорае, цу даькъ тӀа даим къахьега. Лоацца аьлча, российски спорт дегӀайоалаяра йола таронаш ди тӀехьагӀа совйоалаш хургья.

Телевидене гӀолла вайна гуш йола халонех чакхвала веза аттракцион, дикка таронаш эшаш дола хьал да. Уж дукха вӀашагӀдохкаш дола чоалхане аьшка гӀирсаш да, хий чулеладу доккхий педаш, йоккха сердал, гӀирс. Цу тайпара моттиг хьалъе атта хургдац ГӏалгӀай мехка. Бакъда йоккха йоаца спорт дегӀакхувлара оагӀонаш вӀашагӀйохка таро я вай. Из хила йиш я коммерчески проект, цига Ӏамабала дагахьа нах вӀашагӀкхет, цу гӀулакха раьза болча наха цох шоаш ахча лу, из тренажерни залашка могадаь да.

Нагахьа санна, вай республике цу тайпара яхьаш дӀаяхьара йола моттиг хьакхоллаш хуле, цох ала йиш я «КӀантий кхебу моттиг».

Дӏаяхача ханашка, вай мехка «Динамо», «Спартак», «Къахьегама таронаш» яха, кхыйола спортивни яхьаш дӀахьора, уж цӀераш йолча физкултуран юкъарлонаша. Ишколашкара, заводашкара, урхалkенашкара къахьегама тоабаш яхьеювлар шоайла дикагӀа йола моттиг яккхара. Цох гӀад а болхар нах, цунца сакъердалуш а хулар.

Дӏахьажал, мел чӀоагӀа безаме яхьаш хургьяр Магаса е Шолже, ИнгГУ, е ГӀР журналистий Союзе, МЧСа е республикан гӀишлошъяра Министерстве болх беш болча нахах йола тоабаш юкъеяьлча.

Нагахьа санна цу тайпарча спортивни даькъ тӀа вай паччахьалкхен урхаллений викалаш вӀашагӀкхеташ хуле, цхьабарашта халонех чакхбала могаргда, аьттув боацаш вар кӀоаг чу вожаргва, бакъда цунга хьежар из бе-башха ца хеташ-м саг вусаргвац.

Вай кагирхоша оалаш долчча тайпара, из вӀаштӀехьа хургда!

Цкъа-дале, вай мехка хӀара вахархо дика вовзаш вола новкъост ва; шоллагӀа-дале, вай мехкахой шоайла дикача яхье балара тӀера ба, уж хьожаргба фуннагӀа даь а котбала!

Цул совгӀа, цох кхувш йоагӀача тӀехьенна дика реклама а хургья, цо гойтаргда могашал тоаяра из геттара эшаш хилар. Цу спорта доакъашхошта тӀехьахьожаш, цар кхетадергда, дукха кхача а буаш, шоай могашал телхаеш, унахцӀенонга диллача совдола дозал шоай дегӀага хьаэцийта йиш йоацилга, цо къахьегара тӀера воацаш, матарваха, мекъа волаш, ший дегӀ дӀа-юха хьоаде раьза воацаш саг веш хилар гуш хургда. Цӏерах санна лоралуш хила веза воча оамалех.

Цу тайпара кийчо ГӏалгӀайчен кагирхошта дика оамал хинна дӀаоттаргья, уж ба РФ Герзашцарча низашка амал де дезараш, тӀема училищешка эпсараш хила безараш.

СССР йолча хана, ГӏалгӀайче, Россе кхыча моттигашка спортивни гӀирсаш дар хьадаь, цига цхьайола халонаш тӀехьайита, шоай низ гӀортабе безаш хулар къаьстта дешара моттигашка багӀараш. Цу хана из леладаьчоа дика ховш да, мел дукха дика хӀама лу цо кагирхошта, наха. Тахан а долаш да из, царна тӀехьара тӀа воркаут-майдаш хьаяьй, цига кагирхой таро я шоай низ чӀоагӀбе.

Нагахьа санна вай цу тайпара, халонашка гӀолла чакхвоалаш йола аттракцион хуле, цо тӀехьара тӀа пожарней, бокъонаш лораяра моттигий, граждански кийчон викалий балха говзал лакхъергья.

Халоний мугӀарашка гӀолла вадар, кхоссавалар, лакхача моттигашка лела могаш хилар, низаца катохар, сиха уйла еш хилар - из деррига Ӏомаде йиш я спортивни проектага гӀолла.

«КӀантий кхебу моттиг» юкъейоаккхе а ца йоаккхе а, керттердар - ГӏалгӀайчен спортивни вахар тахан сийрдача оагӀонех латташ да. Вай нахá, физкультуран дуне а дукха деза, уж хьожаш ба шоай доалахьара толамаш лакхде.