Когда честь дороже славы
Далганаькъан Муса начIал дола спортсмен а боккъонца вола саг а вар
Старт короткой, но яркой спортивной карьеры тяжелоатлета Мусы Долгиева был дан еще в школьные годы. Это был конец шестидесятых. Как и большинство его сверстников той эпохи, юный ингуш, в силу известных обстоятельств родившийся и живущий в Казахстане, любил спорт и выбирал направление, где ему лучше всего удалось бы реализовать свои здоровые, молодецкие амбиции.
Езача атлетика тIа сецар из. Iаламо ше деннадар цунна цу тайпарча спорте дакъа лоацаш хилар, хIана аьлча ишттача кепара вар из. Дикача тренерашца дIахьош хинна ха зехьа йовнзар цун, дукха ха ялалехь ший пайда бахьаш хилар. Муса волавелар цаI вокханна тIехьа республикан а района а яхьашка езача атлетиках хьалхара моттигаш яха. 1973 шера вай къаман воI Ерригсозерча яхье тIаийцар. Цу шера Кемерове дIахьош хиннача езача атлетиках СССР хьалхле яккхара яхьашка шийдар санна дозал долча штангисташта юкъе шоллагIа моттиг йоаккх цо.
Цу юкъе кхы юкъ ца йолийташ, ший спортацара говзал лакхъеш волча хана, 1974 шера из эскаре амал де вода. Бронетанкови даькъ тIа нийслу из, цу Казахски ССРа Гвардейски оалача юрта, хIанз Отар оал цунах.
Цецвалга дацар, цига хиннача ший хьалхарча спортивни яхьашка Мусас хьалхара моттиг яккхарах. Бакъда, амал даь ха йистейоалача хана, дерригача СССРа доазон тIара баьхка хиннача 1956-1958 шерашка баьча кагирхошта юкъе из цаI хьалхарчарех хилар цецвоаккхаш дар.
Из нийсделар СССРа Герзий низашцара езача атлетиках йола чемпионат дIахьоча 1976 шера. 275 кг дозал хьалъайде вIаштIехьадаьлар цун.
Эскарера юха ший хьамсарча Алма-Ате цIавеначул тIехьагIа, цо дIахо дIахьош яр ший тренировкаш. Цу хана цIихезача «Динамо» яхача спортивни юкъарлене вар из. Цига а, цаI вокханна тIехьа, йоккхий коталонаш йоахаш хул из.
Цкъа хьалхагIа цох хул, дошо совгIат а доаккхаш, котвалархо. Уж яр Казахстана езача атлетиках йола командай хьалхле яккхара яхьаш, цул тIехьагIа Советски Союза кхувшбоагIарий чемпионате хьалхара хул Муса, цига а 277,5 кг дозал хьалъайде карагIдоал цунна. Цига яьккхача коталоно таро лора цунна Европа чемпионата доазонашкарча спортивни яхьашка ваха.
Советски Союз ше сийленца гойтаргхиларах догтийша а волаш, Европан езача атлетиках йола хьалхле яккха Москве ваха кийчвалар из. Къаьстта цига хоадабир цун дIахо хургбола спорта никъ.
Цу хана лаьтта ханаш малагIаш хиннай сай дешархочунна ховргдолаш, хьалхадоаккх аз, из дар эггара халагIча ханашка. Мусайна духьалтехар да, лаьца ваьлла хилар. Из а вайна дика хеза «кIин кхаь буртилгах» лаьтта закон дар. Шоай дезал а шоаш а валарах кIалхарбаха, чIоагIача гIалгIаша колхоза кIа лочкъадеш моттигаш нийслора. Беделла дахьаш хиннача кIих а суд еш ханаш яр уж. Иштта нийсделар Мусай даьна а.
Ше ца даьча хIамах шийна духьалдаьккхар, Мусайна дицде маганзар. Цо дIахо спортаца дувзаденнар дитар. Казахстана езача атлетиках йолча Федераце викалаш бахача а, хIама хиланзар. Цар дехар даьдар цунга, юхавола, аьнна.
Муса 1998 шера цIаьхха ла. Дего тийшаболх бир цунна. Кхы цецвалга а дац. «Мотор» ма бий из, цо лайна халонаш дIалаьрхIача, цхьа моллагIволча сагачул хьалхагIа сеца хургда-кх из. Мусай цу хана 41 шу даьннадар, дезал дIаболабе кхоаванза вар из. Гаргарча наха а новкъосташта а из дагавоагIа дика саг санна. Эггара чIоагIагIа белгалду цун хинна эздел.
