Массахана мерза кхача буаш, дега езача моттигашка салаӀа ухаш, ма хетта вахар дуаш баха безам болча нахах дизза дола дуне, унахцӀенон хьал теркалдича, из эшаденна да. Белгалде деза, хӀанзчул 30, 40 шу хьалха дукхагӀа дола адам гӀаш лелар, массахана цхьацца хӀама хьадеш, къахьегаш дар.

ХӀара цӀагӀара 18 шерга кхаьча саг беша оасар деш, буц хьокхаш, сомий беша къахьегаш, хьайбаш леладеш, ведарашка хий кхухьаш, болх беш хулар хӀара денна. ХӀаьта таханара дикагӀа йола машинаш, хьалха вӀалла дага ца хиннараш, яьржача хана, спортаца бувзам лелабеш, хьайна чу мел Ӏайнар арадоаккхаш хьо веце, хьа гӀулакх воча хьале да.

Тахан латтача хано тамашийна дола хӀамаш вайна дукха лоаттадой а, спортаца бувзам лоаттабеш деце, дегӀо лазараш лоацаргда, дувладенна, воча хьале оттаргда.

Массанена дукхача хана денз ховш да-кх, спортаца бувзам хиларо дегӀа могашал тоаелга; бакъда, турпалал гойта венна, спорта вахара цхьа цӀаьхха «дӀачутоссавала» веза яхилга дац из…

Эггара хьалхарча оагӀонца, кизга хьалхашка дӀаэтте, хьай дегӀа хьал дикка зе деза Ӏа. Цхьаволчо-м унзарваьнна кулгаш Ӏохеца йиш я цхьа тесса дуташ, бакъда из дар харцахьа да. Хьай дог ураоттадийя, цхьан хана Ӏайха ла ца дувгӀаш, кулг тесса дитача хьай дегӀага ладийгӀе, деррига тоаде дӀаволавала веза.

Телхар тоаде деза ха я тахан хьаэттар. Эггара хьалха гӀаш никъ бе волавала веза саг. Дукха хоза, гӀаш никъ беш лела дог доагӀаргдола моттигаш  я вай мехка, хӀара дийнахьа из никъ бӀаьхбеш, гӀаш гӀа боаккхаш хила веза.  

ЧӀоагӀа дегӀа пайда беш да велосипедаца лелар, наьк де ахар, теннисах, волейболах ловзар. Керттердар - уж хӀамаш хӀара денна леладеш долча гӀулакхашта юкъе дӀачӀоагӀдар. ХӀама яа Ӏохайшача, зене хургйола дулха чӀегилг ӀотӀаяа, эшачул дукхагӀа наб еш дада, визачул тӀехьагӀа кхы а цхьаькха ботт чипсаш тӀакхахка Ӏемад вай; цунга хьежжа, хӀара дийнахьа физкультура е а дӀаӀама деза.

Гирешца, гантелешца зарядка еш чӀоагӀа дегӀ мукъадоаккхар маӀача наха советий хана, юха дийнде дегӀа пайда беш хиннар. 40-50 шу даьнначул тӀехьагӀа, дегӀа боаггӀача боараме доал дойя, лазарашта духьалъотта, кадай хила низ хургба шун.

Книжкаш дешаш, кертага уйла яйташ дола хӀама кхоачашде хьожаш хила, хайна вагӀачун дегӀ кадай хргда аьлча бакъдац… ХӀама дезац, дегӀацара мекъал дӀаяккха мара!

Тахан, шахьарашкарча, юрташкарча стадионашка вайна гу, нах тоабашца  никъ беш, дегӀ мукъадоаккхаш лел. ДӀакхета пайда боаржабеш боахкарех, дикадар дӀадоладе цӀаккха а тӀехьа дац.  Цхьа сатем боацаш йолча хана дах вай… Дукха халахетараш, саготде деза моттигаш хул вай вахаре.

ЦӀенача фега дӀаэтта физкультура яр, дегӀага паргӀатта садоаккхийташ, саг майравоаккхаш хӀама да. МоллагӀча хӀаман духьалъотта а аттагӀа хул вайна… Из деррига шоай вахаре оаш чулоаце, сийрда хьаькъал долаш, дунен чам, хам бовзаш даха аьттув хургба шун!