Денала лерхIам беш
ГIалгIайче сий дир майрача бIухочун — цIихезача актёра Этуш Владимира
МагIалбикерча тIема сийлен шахьара цхьа урам цIихезача советски а российски актёра Этуш Владимир Абрамовича цIи лелаеш ба.
Цу цIихезача, дукхача наха везаш хиннача сага сийлен улг да укхаза латташ. МагIалбика бахархоша, Этуш Владимира сийлен улг хьаделлаш, цун актёрски говзал езаш хиннача наха юкъера бахац шоаш. Укхаза, Сийлахь-боккхача Даьймехка тIом лаьттача шерашка ерригача Кавказа вахара кхерам тIабенача хана, МагIалбике моастагIа чу ца воалийташ, латаш хиннарех ва Владимир Абрамович, цудухьа МагIалбика бахархоша къаьстта сий ду цун, диц а лац цун турпалал. 20 шу мара даланза хургвола актёр, театральни училищан студент, ший лоIамца эскаре а ваха, немцечох латаш вар 581 иччархой полке, из 197 бIухой дивизена чуйоагIаш яр.
«Аз тIем тIа волаш дIайихьача ханах цхьаь-цаI сахьат са уйлашкара дIадаьннадац», — яхаш дагаухар театра, кино говзанчанна.
Цунга кхаьчар из, дукхача шерашка сатийса «ТIема сийлен шахьар» яха Российски Федераце сийдола цIи МагIалбика енна ха. Тамаш елга а дацар, хIана аьлча мехкдаьтта шахьара тIакхача гIерташ волча моастагIчун гIоз бохабаь, цунна дагалаьттар кхоачаш ца хулийташ, духьаллаьттар цига бIухой.
«Са къона шераш Сийлахь-боккхача Даьймехка тIем тIа дIадахар, со сай лоIам а болаш, эскаре вахар, Щукински училище а йита, — яздир Владимир Абрамовича Россе президентага Путин Владимирга. — ТIом лаьттача халагIча 1942 шера со сай мехкахошца цхьана 197 иччархой дивизен 581 бIухой полка чувоагIаш, МагIалбикá моастагIа тIа ца вайташ тIом беш вар, хIара лаьттан чIегилг бахьан долаш беш тIом бар из. Кавказа оагIорахьа тIом бара моастагIчо ший чIоагIагIа бола низ тIабахийтар, цу юкъе СС «Викинг» яха цIихеза бIу а болаш. Бакъда МагIалбик яккха тIавенача моастагIчоа дага ца хиннача тайпара денал, майрал гойташ, советски эскара бIухой духьалъэттар.
1954 шера доккхача энциклопеде тIа оттабаь мах нийса ба. МагIалбик лораеш дIабихьача тIем тIа Кавказа фронта эскараш тIатеIар моастагIчоа, из Кавказе чуваргвоацаш, дIахо цига ший дикагIдола эскар Сталинграде цо чукхоссаргдоацаш. Цу тайпара Сталинграде латаш хинна немций-гIаьрхой эскараш цIендаь дохадир».
Денал, майрал гойташ; салтий, эпсараш хинна а Iацар. БIухошца цхьана эзараш ГIалгIайчен бахархой хьамсара мохк лорабеш бар. Итташ эзараш нах бар, моастагIа тIакхоачаргвоацаш ораш доахаш.
Цудухьа дег чура хьаллоац аз паччахьалкхено, Сийлахь-боккхача Даьймехка тIема ветеранаша, юкъарлоно МагIалбик-Шахьара, «ТIема сийлен гIала» аьнна, цIи ялар дехаш даь кхайкарал. МагIалбик лораеш лаьттача бIухоех бола дагалоаттам хургба цох, цар цIаккха а дицлургдоаца сий даьккхар Даьймехка тIем тIа, Германера моастагIа эшавеш«.
2007 шера, ардара бетта бархIлагIча дийнахьа Путин Владимира амар арадаьлар, МагIалбик-Шахьара «ТIема сийлен гIала» аьнна цIи яларах. Шахьар лораеш, шоай са ца кходеш, латаш хиннача бIухой мах лакха оттабир, тIехьенга а кхоачаш.
Укх шера Коталон ди дездеш, Этуш Владимир Абрамович ваь 101 шу дизар. Цунна раьза болча МагIалбика бахархошта из ди дицденнадац. ТIема сийлен шахьаре, ГIалгIай Паччахьалкхен председатела дакъа а лоацаш, цу денна хетаяь кхетаче дIайихьар. Цига иштта дакъа лоацаш бар кхыбола цIихеза нах а.
МагIалбике, тIом лаьттача, дукха ций Iодахача лаьтта цу дийнахьа Этуша фусам-нана Елена Евгеньевна а ера. Цунца цхьана ГIалгIайче баьхка хилар Вахтангов Евгене цIерагIча театра кулгалхо Крок Кирилл (цига Этуша шовзткъа итт шерал совгIа къахьийгадар), иштта Б. Щукина театральни института ректор Князев Евгений, кхыбола театра болхлой.
Этуш Владимир дагавоагIаш хиларах, МагIалбика бахархошта баркал а оалаш, къамаьл дир цун фусам-нанас: «Шун шахьара юстара вусаш саг вацар Этуш Владимир Амбрамович. ТIом лаьттача шерашка, шун шахьар лораяьй цо, цига цо гойтача деналах «Кавказ мукъаяккхарах» яха мейдилг еннаяр цунна. ЧIоагIа дика хет сона, шун шахьара цхьан урамо цун цIи лелаеш, хIаьта хIанз сийлен улг а да ший моттиг хьалаьца латташ. Аз баркал оал шоана, оаш из иштта лархIарах. Баркал хилда шоана!»
Тахан, Этуш Владимирах дувцаш, ца хьоадича нийса хургдацар цо ГIалгIайчен хIанзарча ханара театра искусство дегIайоалаяра юкъедена дакъа.
ХIанзара Паччахьалкхен эрсий ашарий драматически театр (юххьанца «Современник») да вай, из хьакхеллар Щукин Бориса цIерагIча училища выпускникаш бар, цун ректор а исбахьален кулгалхо а дукхача шерашка Владимир Абрамович хилар.
Этуш Владимира — денал долча бIухочун, гIорваьннача актёра — цIи массаза а яхаргья гIалгIай халкъа дег чу.