Кхоартой Йоакъапа наькъаш
Ше дӀа-юха кхувла нах лоархӀаш волча сагах
Промышленностах, таьрахьий гӀулакх доаржадарах болча оагӀон Министерствонна кулгал деш вола Дорджиев Бадма ГАУ «Ингуштранспорт» яхача моттиге веча, цигарча кулгалхочо доаккхалца дӀавовзийтар цунна эггара дикагӀа лоархӀаш вола автобус лелаю Кхоартой Йоакъап.
Интернете гӀолла бахархоша, цу сага баркал оалаш, мел яздераш дӀахьекхар цо министрага. Цу дерригнена лакха мах оттабаьча Дорджиев Бадмас грамотеи 10 эзар сом ахчеи делар Йоакъапа.
«Са дега чӀоагӀа тоам бир цу гӀулакхо. Кулгалхоша Ӏа беш бола болх лоархӀаш, теркалбеш хилча; чӀоагӀа хоза хет, кхы а дикагӀа къахьега догдоагӀа», - дийцар «Сердало» газетага цӀена, хьаьнала къахьегаш, шийна сискал йоаккхаш хьавоагӀача Кхоартой Йоакъапа.
Дуккхача шерашка бехктокхаме къахьегаш воалл Йоакъап, ший гӀулакх лакха лоархӀаш, дӀа-хьа кхувлача наьха уйла еш, саг ва из. Автобуса тӀа болх беча юкъа дукха хӀама Ӏомадаьд цо, моллагӀа хатар наькъ тӀа ийккхача фу де деза, эггара хьалхарча оагӀонца мишта хьовза веза довзаш ва из саг. Нахаца Ӏимерза, безаме хиларах, дег чу вужаш саг ва.
Цунга хьежжа, тахан наха лоархӀаш, сий деш ва. Итташ шерашка автобуса тӀа къахьегаш хьавоагӀача Йоакъапа дукха дайнад ший наькъашка, дуккхача нахаца бувзам лелабе безаш хиннав.
«Сай болх чӀоагӀа дукха беза сона,- йоах Йоакъапа. – Массанена ховш да, дукха нах дӀа-хьа кхувлача машина тӀа болх бе атта доацилга. Эггара хьалха, Ӏайха дӀабугаш бола нах маьрша болаш дӀакхоачабар дагалатта деза хьона. Балха, деша, кхыдолча гӀулакхашка арабаьнна нах; шоаш болхача сихагӀа дӀакхача гӀерташ хул. ХӀара хӀаман уйла еш, сабаре дӀабахьа безаш болх ба из. Кхетаде деза, цхьацца оагӀон болх дӀабахьа арабаьннараш къаман гӀулакха къахьегаш болга».
1955-ча шера Казахстане ваьв Йоакъап. Цун ши шу даьннача хана мехкабоал дезал. Хьалхара шераш Инаркъе бахаш дӀадахар цар, 1962-ча шера цу юртарча ишколе вахар из деша.
Инаркъера № 12 йола ишкол яьккха, 1972-ча шера эскаре вахар зӀамига саг. Германерча советски эскара юкъе хул из. Танкови даькъе волаш, сиха Ӏомадир цо тӀема Ӏилма, воккхагӀвола механик волаш танкиста ха дезараш курсанташта Ӏомадеш хилар из.
1975-ча шера цӀенах кхийтта, МагӀалбикерча ДОСААФ ишколе деша вахар. 1976-ча шера дӀаболабелар цун машинацара къахьегама никъ. «Зил» яхача машинаца мехкдаьтта доаккхарашта эшаш мел йола хӀама дӀатӀакхухьаш лийлар из.
Ши шу даьлча, болх бе вахар из «Грозтрубопроводстрой» яхача Илдарха-ГӀалий тӀарча Нохч-ГӀалгӀай автоколонне. 90-гӀа шераш отталца цига къахьийгар цо, автоколонна кулгал деш. Нохч-ГӀалгӀайче ехачул тӀехьагӀа, «БурокӀалхе» яхача ГУПе инженер волаш болх бе волавелар из. Шортта говзал Ӏомаяьча Йоакъапа дика бовзар ший болх.
Дукха грамоташ телаш, хьавенав из хьинаре саг. ДӀадахача бӀаьшере 80-ча шерашка ший болх бехктокхаме дӀахьош хиларах, «Ударник XӀ пятилетки» яха хьарак делар цунна, «Шолжа-ГӀалий тӀара болхло» яхача газета тӀа яздир цун къахьегама наькъах.
ХӀаьта вахара гӀулакхаш цхьан моттиге латтац, дӀайодача ханаца дукха хувцамаш хул. 2000-ча шера, шийна уллув болх бе дика новкъост везача гаргарча сага, республикерча нах дӀа-юха кхувлача моттиге болх бе аравоаккх из. Москве, Анапе, Ростове, Махачкале, Краснодаре, иштта кхыйолча вай мехкарча шахьарашка нах кхувлаш лийлар Йоакъап. ХӀаьта тахан, цун хӀара денна бола болх «Наьсаре-Заьзганаькъан-Юрт» яхача новкъа нах дӀа-хьа кхувларца бувзабенна ба.
Кхоартой Йоакъапаца лелача бахархошта дика хов, моллагӀа хаоттам хиларах, из саг ший ханнахьа хьатӀавоагӀаргволга, цунца балха шоаш тӀехьабусаргбоацилга. Нагахьа ший автобус еха хӀама хуле, шийна когаметта кхывар аравоалийтаргва цо.
14 шу хьалха, цунна уллув къахьега аравьлар воӀ Муслим. Дас хьабахьаш бола къахьегама никъ дӀахо дӀабахьа, цо санна дезаш из гӀулакх леладе чам хилар Муслима.
Боккха, барттайна дезал ба Кхоартой Ӏусмана Йоакъапабар. 1982-ча шера Пхьилекъонгий-Юртара дикача цӀен тӀа кхийна Оздой ПятӀамат йоалайир цо. Халахетар доацаш хиланзар цар вахаре, ши дезалхо кхелхар цар.
Цхьа воӀи ялх йоӀи да цар тахан. ВиӀий, йиӀий берашца дог ловзаш; царех шоаш боаккхий беш,вахара денош токхаш ба уж тахан. Юкъерча Ачалкхе бахача Кхоартой цӀагӀа даиман нах чулатт.
Беркатеча, нах безача дезале чугӀерт гонахьара, гаргара нах. Чувена саг лакха лоархӀаш хиларца цӀихеза ба уж хоза дезал. Иразе, маьрша, беркате хилда Йоакъапа наькъаш! Дог делаш, тахан санна ший болх безаш, вахалва из кхы а дуккхача шерашка!