Российски Федераце Президента Путин Владимира 2004 шерарча амарах, лайчилла бетта 4-гӀа ди Россе юкъара ди хилар чӀоагӀдир.

ТӀатеха хӀама а доацаш аьлча, тахан из паччахьалкхен цӀайшта юкъе хьалхарча мугӀаре латт. Укх барайтта шера, халкъа цхьоагӀон ди массехк ноахала Ӏадат хинна дӀаэттад.

Нах раьза а болаш болх кхетаче йолча, хӀана аьлча цига царна нийслургва шоашта дика вовзаш вола е везаш вола саг, иштта ховргда таханара культура миштай, дукха цигара хьаэца хӀама хургда. Сенга хьеж кхоллама нах? Хьалхарча аргӀагӀа цар сатувс хьажархоша шоай кхоллам дика тӀаэцарга, шоаш арахецаш бола болх дӀа-юха боаржабарга.

ГӀалгӀайче дӀайихьа «Халкъий доттагӀал» яха Россе культуран фестиваль, хозаленга кхачара къаьгга дола масал дар. Культуран цӀен даькъ тӀа итташ тайп-тайпара говзанчаш бар шоай хӀамаш гойташ, царна юкъе бар аьшкапхьараш, дахчан, дошо пхьараш, суртанчаш, кулга говзал йола кхыбола нах, топпарах, цӀоках хӀамаш хьаераш, истингаш ераш, къона поэташ, мерза даараш дераш. Ховш да, сага иразе хила дукха хӀама эшац. Цу тайпарча кхетачене дахача, воашта цхьацца хӀама хьаэц вай: атта да кхыча сага дог гӀоздаккха, бакъда дег чура де деза из.

Мичахьа дергда из «Халкъий доттагӀал» яхача фестивале ца дича, мишта лохаргба хьай дагалаттар кхоачашдара никъ? Цу гойтаме хьаьшаша керда хьаькъал эц. Эггара чӀоагӀагӀа безам тӀабодар пхьегӀаш еча пхьара. Галай йижарий Хьава, Хаьди цу даькъ тӀа къахьегаш хьабоагӀа дукха ха я. Цар яхачох, уж массаза кийча ба наха безаш бола говзанч-хьехам бала, царна из вӀалла а хала хетац.

Пхьар БӀарахой Исраил ГӀалгӀайчен пхьарий Ассоциацена юкъе вола ворхӀ шу даьннад, шийна ховш дар цо, хоза а хеташ, декъ кхычарца, иштта Ӏомаду кердадараш. Из ше санна болча наха юкъевера сиха.

«Аз болх беча юкъа халонаш нийсъеннаяц, соца болх беш бараш а иштта безаме ба, эшача новкъостал де кийча ба», - аьлар Исраила.

Пхьарий Ассоциаце 150 совгӀа саг вӀашагӀкхийтар ГӀалгӀайче гӀолла. Хьадеча хӀаман мутӀахьа хилар - толам хургхилара дола тешал. Мел чӀоагӀа хьадечох догьэккхийта гӀертарах, дика уйлаш котйоал дукхагӀча даькъе. Нагахьа санна лийрхӀар кхоачаш ца хилча, дика уйлаш йолча сага ше дӀадоладаьр, моллагӀа проект из яле а, кхоачашду, тӀехьар тӀа тоаду, чакхдолаккх.

«ХӀама хьаде ховча сага карагӀдоалачох теш тхо, бакъда ший хила везача беса из хилара мах а оттабу оаха, хӀана аьлча гӀалгӀай эхь-эздел доаггӀача беса хила деза. Хетаргахьа, цу шинне тха тоаба ший тайпара хулийт», - аьлар Ассоциаце президента Галай Адама.

Кулгалхочун ший а я мах баь варгвоаца говзал. Адам иштта кулгал деш ва ГӀалгӀай Республикан АРа, цо маьхал йоаккх ӀngTower» яха туризма проект, цига видеофильмаш доахаш ба уж, иштта цар вӀашагӀболл туристаш дӀа-юха бигара болх, юкъарлонна доазонаш тоаду. Цул совгӀа, дукха ха йоацаш, хьалхара гӀа баьккхаб модульни оалаш дола вӀашагӀдехка цӀенош хьалдеча, Adom яхача авторски проекта юкъе.

МоллагӀа дола гӀулакх аз дӀадоладарах, сона тӀехьаотта тешшаме новкъостий ба са: нана, воша, йиша», - аьлар цо.

Цу даькъ тӀа болх кхехкаш ба. Халкъа говзанчаша даьхача толамех ца аьлча даргдац. ДӀадахача шера хьажархой безам тӀаозара совгӀат даьккхар «Говзанчий мохк» яхача халкъа кулгаговзала, Ӏадатех латтача исбахьаленна карагӀдоалачун мехкашта юкъерча фестивало, из дӀайихьар аьтинга бетта 4-5 деношка ГӀалгӀай Республикан денна хетаяь, иштта оагӀой бетта 15-17-ча деношка. Из дӀаяхьар могадаьраш бар кхоллама юкъарлон викалаш.

Кхы кӀезигагӀа цецбаханзар «Пхьоаллено»- ГӀалгӀай Республикан «Истинг» яхача къувсаш деча говзанчий Ассоциаце кхолламхьалхарча фестивало.

Цига тха алхара, цхарал бара курсе Ӏомалуш волча 25 сага эггара хьалха гойтар шоашта карагӀдоалар.

«Истинг» яхача АВК кулгалхочо Дзовранаькъан Танзилас ма аллара, цу тайпарча фестивалашка дикагӀа дегӀайоалаю кулгаговзала искусство, иштта таро лу наха шоай начӀал дӀадовзийта.

Скульптораш, поэташ, суртанчаш, таханарча историкаша оалаш ма хиллара, доккха начӀал дола нах цӀаьхха хьахиннабац. МоллагӀа болча балха а нийслу халонаш. Цу юкъе ба кагирхой, уж дешара кружокашка Ӏомабеннаб «Театрон», «Къона журналист», «Ховш дола кулгаш», «Роботоквантум», иштта кхыдола кулгаговзала балхаш де. Уж, шоай таро йолчох, Ӏомалуш хьабоагӀа, гӀалгӀай Ӏадатий центр кердаяккхара тӀакхувш.

ЦӀай «дӀадахар», бакъда цох йола уйла йисай. Республика бахархоша яхачох, Халкъа цхьоагӀон ди долаш, хӀаравар хӀана вац аьнна, вовзаш а хул, цудухьа эггара чӀоагӀагӀа дагадоаллар хул; массанега хаттар де кхоавергвий-хьогӀ, яхаш. Цу тайпарча кхетаченаша дега паргӀато лу, хьинар а сатем а лу.

Лайчилла 4-ча дено нах вӀашкаоз. ЛоархӀамеча кхетачено дешархой безам а тӀаоз, цар, шоай къонача шерашка, гӀалгӀай халкъа культура дегӀайоалаяра дола дакъа юкъехьу. ХӀанз укх сахьате, вай дукха я дика юкъара моттигаш. Республикански кхетаченашка, дика хеташ, дакъа лоац «Хьалхарчар болама», «ЛоӀамхой тароний центро», «Къонача эскархоша», «ЦӀеча жӀарго», «Къонача гварде», иштта «Тешам» яхача дикача гӀулакхий цхьанкхетаро. ВӀалла а хала ца хеташ, эша новкъостал ду. Вай ГӀалгӀайче массаза а, хоза хеташ, тӀаийцад бераш делаш хилар, дикача хӀамах цецвоалаш хилар, хьаэца хӀама дола викторинаш, хьаькъал дола къоаной, хӀама хьакхоллаш бола кагирхой. Цудухьа къахьегаш ваха веза, лорае еза халкъа цхьоагӀо, велавенна хилар, дика дешар, болх бар.