Боккхача аьттонга кхоач вай республике, зIамигачунгара дIаволавенна, къахьегаш хьавоагIар
Давно известно, что малая механизация труда позволяет значительно облегчить множество работ на производстве и дома, благодаря использованию различных приспособлений, оборудования, инструмента. Однако, удивительное дело, зачастую наблюдается «своеобразное «торможение» в использовании новых механизмом и аппаратов, применение которых позволяет индивидуальному хозяйственнику жить в достатке. В этом плане для Ингушетии, с ее проблемной безработицей, очень важно популяризировать применение малой механизации в различных видах деятельности, и посредством государственных ресурсов помогать людям, желающим и готовым попробовать свои силы, трудясь в различных отраслях региональной экономики.
Республикера экономически хьал тоаде гIерташ къахьегарашта, дийца ца валлал, новкъостал ду иштта гIирсаш юкъедоаладаро. Вайна массанена дика ховш да-кх, вордингаш тIехьайийза йолча, лаьрххIа тоаяьча мотоблокаца лаьтта аха мел атта хургда. 5-10 сага беш бола болх хьабергба-кх цу хIамо. Дикка тоаяь йолча мотоблоках 50-100 эзар сом ахча доаккх. Паччахьалкхено, йоал тела ца езаш, тIадилла из эца наха гIо деш хилча, мел аттачахьа дерзаргдар къахьега ловш барий гIулакх. Болх бе ловраш а дукхагIа хургбар. Вай юрташка тахан дукха ба, хьаьнала сискал йоаккхаш, баха безам бараш. Цхьа гIулакх хьалаьца, из дIадахьа царна новкъостал деш хилча, къахьегаш бола бахархой хIара денна дукхагIа хургбар. Масала, сага доалахьа пилорама хилча, массехк дезала гIишлош е эшача хIаман кийчо юларгьяр. Массехк сага болх бе моттигаш хулаш; рейкаш, сарпалаш, гIайбаш, ардакхаш, фанераш хьадергдар цига. Уж хIамаш, хало йоацаш, дIа-хьа яхьа йиш я зIамигача машенаца.
Паччахьалкхенгара цхьа кIеззига новкъостал хилча, ма хетта дIагIоргдолаш гIулакх да из. Шортта ахча кходе а, дуккха балхаш дIадахьа а аьттув хургба зIамига экскаватор ший доалахьа йолча сага. МоллагIа гIишло еш воаллача сага кIоаг боаккхаргба, кхыдола балхаш а дергда. ДIауйла йича, ма дукха а да-кх вахаре аьттонаш. Из гӀулакх дӀадоладе новкъостал де саг хилча, хӀара сага шийна де ховш дола цхьацца хIама хьаийцача, ма хетта дIагIоргдар-кх юрташкара, шахьарашкара гӀулакх. Кхетам бола, тайп-тайпара говзалаш дегIах йоахка нах вай мехка кIезига бац. Бакъда берригаш а, дохкар-эцар дIахьош, юкъеотта, хьалхадаккха безам болаш хул. КIезига ба, ший кулгашца, дуккха къахьегарца из хIама хьакхелла, наха юкъе доаржаде безам боагIараш. АттагIдар лех массане а. Ахча дале, саг оттаву вай, боаггIача боараме кIур хьалъараозаргбола пишк хьае... Цул дикагIа дацар, из пишк хьаеш йола говзал цIа деш воаллача сага ше Iомайича? Къахьега, уйла е езаш гIулакх да из. Селханара истори вай тахка эттача, Советски Союз йохара бахьан, уж зIамагIдола балхаш хьаде наха ловш цахилар, наха из дитар дар. Цхьабараш раьза ца хила а мег аз дувцачунна, сои-сои балха хиннача моттигашка-м яр болхлоша шоай кулгашца хьакхелла хIамаш, аьнна. Дагалаца вай цхьаццадараш... СССР латтача хана, ший коа маркхал бу машен, зIамига трактор, лотор деш йола аппарат, «болгарка» эца аьттув бацар наьха. Къахьегаш воаллача сага болх дикка аттачахьа боаккхаргбола хIамаш ма йий уж. Из иштта хиннадаларе, хIара цIа дизза беркат, мел эшар лаьтта хургдар.
Тахан, дукхагIболча политикаша, аналитикаша яхачох, Советски Союз йохара бахьан партийни болх лерттIа дIацабахьарца дувзаденна да. Кхыдараш а юкъекхувл цар... Бакъда керттердар цу хIамашца дувзаденна дац. Боккха мохк бохара бахьан, сога хаьттача, бахархошта шоашта юкъе, цул тIехьагIа, гонахьарча наха юкъе къахьега, хIама хьакхолла ловш хиннараш кIезига хиннилга да. Тахан, вахара гIулакхаш дIадахьа эшаш мел йола хIамаш эца йиш йолаш ва саг, ахча цунга дале. Амма хьинаре къахьега, цхьацца боккха болх дIаболабе безам барашка из ахча хилац, дукхагIча даькъе. Геттара дика хургдецарий, цу сага а шийна а пайда хургболаш, Iаьдало цхьантайпара гIо лоаттадеш, из гIулакх хьаллаьцача.
Цхьа ха яр, вайна летчикаш хила, халача лазара дарба деш йола молха хьакхолла, ший тайпара говзал йола сурт дилла, даьна машен эца, цIихеза чемпион хила ловш... Ханаш хувцалу... Иштта да дунен хIама. Тахан кхыча тайпара латт деррига а. Тахан сага лех ше, ший тIехье кхоабаргйола наькъаш, пайда хьабаргбола хIама хьакхолла гIерт ший кулгашца. Эшаш мел дар хилча, духхьал сага къахьегам мара хIама ца эшаш, дIагIоргда из деррига, Даьла къахетамца.