Культуранцара тӏахьехам
Къонача суртанчаша мехкдаьттаца яздаьча суртий гойтам хилар вай мехка
Культуран оагӏонцара лоархӏаме, ший тайпара йола кхетаче-гойтам дӏахьош хилар Магӏалбикера тӏема, къахьегама музей. Мехкдаьттаца яздаь сурташ дар цига хьокха оттадаь. Цхьан хана, ерригача Советски Союза моттигашка цӏихеза дувцаш дар мехкдаьтта шахьара моттигах. Вай мехкарча исбахьален дешара оагӏонцарча моттигашкарча къонача суртанчаша хьакхелла 54 болх бар, цига гойта оттабаь.
Белгалде деза, хӏара сурт боккха низ тӏабохийташ дилла долга. АО « Ингушнефть» яхача галерее массахана дадаш хургда уж сурташ. Мехкдаьттаца сурташ дахкар дунен кхолламе цхьа тамашийна хӏама да. Мехка хьурмата оагӏон керте латташ дола из «ӏаьржа дошув» ший тайпара дийрзар суртанчий кулгашка. Укх ерригача Россе эггара хьалха вай мехка хьабийллар мехкадаьттаца кхелла бола гойтам. Селханарча, таханарча исторен, культуран юкъера хоттама ди да ала мегаргдолаш да цу гойтамах.
Къонача суртанчаша массанена бӏаргадайтар, кхыболча кхоачамца санна, мехкдаьттаца а иштта говза балхаш кхолла йиш йолга. Из ший тайпара, кхычарна тара боаца гойтам вай къаман культуран оагӏонцарча вахаре лоархӏаме моттиг дӏалоацаш хилар. Теркалде деза, 1933-ча шерарча маьцхали бетта 24-ча дийнахьа 1180 метр кӏоарга, № 13 йолча скважина чура эггара хьалхара из «ӏаьржа дошув» аратохар вай мехка боккха лоархӏам болаш хиннилга. Къахьегама тӏагӏолла кхаьча котало я ала йиш я цох тахан, кхоанарча вахарга бода сийрда никъ хиннаб из цу хана. Цу боккхача балха хьалха эттар вай къаман исторе массахана ваха виса Тайзетдинов Кабир ва.
Терски оагӏонна керда вахар денна саг ва из. Къахьегамхошта баха цхьа зӏамига юрт вӏашагӏйолла болабеннаб цу хана. Эггара хьалха-м цхьа сихонца вӏашагӏдийхка дахчан цӏенолгаш хиннад уж, бакъда цар чу цу хана хургйолча шахьарца дувзаденна доккхий дикаш, толамаш даьхад. Хӏара шера керда урамаш ӏотӏакхеташ, цӏенош, клубаш, ишколаш хьаеллаш дикка чӏоагӏъенна, шеръенна дӏаэттай юрт. Цу доккхача исторен юкъе хила ловш, мехка массайолча моттигашкара адам тӏалаттар цига. Магӏалбик турпала никъ бола, йӏаьхий шахьар я. Тӏема духьалъэтта, котало кхаьчачул тӏехьагӏа юха меттаотташ къахьийга шахьар я из, дуккхане дегашта боча йолаш яха а йисай.
Моастагӏчоа деналца, майралца духьалъотташ, лира тохаш ший лаьттара эккхаваь, сийрдача вахара кхоаненга бода никъ буллаш къахьийга, низбола шахьар! Таханарча, цу ший тайпара болча гойтамо дукха хӏама дагадохийт вайна массанена. Кердача, доккхача гӏулакхашка бода никъ буллаш бола лоархӏаме болх ба ала йиш я цох тахан.
