Лакха говзал йолаш хинна суртанча
Инаркъанаькъан Абукара Даьхен моттигий хозал гойтай
Вай къаман вахаре кӏезига бац, кхоллама наькъ тӏа хьинаре къахьегаш хьабаьхка нах. Царех цаӏ - Инаркъанаькъан Малсага Абукар. Даьхен моттигий хозал гойташ, ший говзалца дукха хӏама чулоацаш, баьхарех ва из саг. 1918-ча шера ардара бетта 15-ча дийнахьа малхаваьннав хургвола суртанча. Цун да Наьсарера тикаш лелаеш саг хиннав. Ворхӏ йиша, ши воша волча дезале чӏоагӏа лоархӏар къахьегаш хилар.
Муцолганаькъан Хадишата чӏоагӏа терко еш ураоттабир ший дезал, дикача хӏаман тӏехьа цар оамал тоае хьожаш. Абукар, кхийна ваьлча, Доврбиканаькъан Гӏаьзеца Ленинградерча Лакхерча исбахьален-технически институте (ВХТИ) деша вахар.
Революци яьнначул тӏехьагӏа, хьаотташ лаьтта шахьарера вахар даггара кӏеж йоахаш дар, вай къаман юкъе оалача беса, теркалде эттача. Кагирхошта хьалхашка иллар бӏаьха, шера никъ бар, кхоллама вахаре вугаш. Петров-Водкин Кузьма яхача хьехархочунгара дӏадоладелар царна цу оагӏонца дувзаденнараш, кӏоаргаленаш йовзар. Кхоллама балхаца лораде дезараш малагӏаш да къаьстта цу сагагара хайра царна.
Бакъда, дерригнех чакхваьнна, ший никъ хержар Абукара. Наьсаре - ший шахьаре цӏавера из. 70-ча шерашка суртанча говзал гойташ къахьега доладелар цун кулг. Культуран оагӏонцара суртанча волаш болх беш, тикашка, ишколашка, шахьарерча тайп-тайпарча моттигашка эшаш дола гаташ, улгаш кийчдеш Ленинградерча институте ше ӏомадаьр, хьаийцар юкъелоацаш къахьегаш вар из.
Моллагӏа хоза хӏама ший къаман юкъе, ший мехка доаржаде ловра цунна. Кхоллама балхаш деш хиннача ший лабораторе воккха говзанча вар из. Бокъонца самукъадалар цу чу хулар цун, ший басарашта юкъе. Суртаца ший дега уйла, нигат довзийта аьттув бар, хӏаьта ше хьадер наха дезаш хилча-м бокъонца ткъамалвоалаш, дог айлуш хулар суртанчан. Наха юкъе чӏоагӏа кӏаьда, атта оамал йолаш, ӏимерза саг волаш вовзар Абукар. Цун гаргара саг йолаш хиннача пианисткас, республикан цӏихеза кхоллама болхло хиннача Инаркъанаькъан Макшарипа Тамарас мугӏараш хетадир цунна:
Са да халхар деш вар бера хана,
Нанас илли оалар цхьан хана,
Даь-вошас Абукара сурташ дехкар,
Деррига а шорттига - майрал йоацаш…
Царна эшацар йоккха сцена,
Дега тоам бе шоай начӏал мара,
Кӏоаргга илла дег чура хоза кхоллам.
Цхьаькха цун гаргарча сага, ашархочо, цӏихеза кхоллама болхло хиннача Инаркъанаькъан Хасолта Мадинас дувц:
- Абукар са дега боча вар, цхьа шорттига, дог хьоасташ бекача мукъама тара хетар из. Цо болх беш хиннача, басара хьаж латтача пхьоалле чуяьлча, цхьа ший тайпара дуне гора са бӏаргашта. Цо беза лоархӏар ший кхоллам, деррига а йоккхача говзалца кхолла хьожар. Ше мел леладер, йоккха цӏи езаш леладеш дацар цун, дега салоӏам хулаш, шийна тӏехьа хоза лар йита гӏерташ, наха тоам бе хьожаш леладеш дар. 1992-ча шерарча тов бетта 26-ча дийнахьа хаьдар доккха начӏал хиннача цу сага вахара никъ. Цох диса балхаш из везаш, цун кхоллам лоархӏаш хиннарий дегаш хьесташ даха дисад… Дикал йоаржае гӏерташ къахьийгачун тӏехьа юса лар сийрда, хоза, беркате хул!
Охценаькъан Ислам