«Йоккхача, дукха адам гулденнача кхетаче дийцар къаман кхолламца, культуран оагӏонцарча вахарца дувзаденнараш. Кхетаче дӏайолайир Россе культурах волча министра заместитела Малышев Андрейс. Цо белгалдир, тахан къаман кхоллама Цӏен болхлоша дӏахьош бола болх культуран оагӏонца дувзаденнарий вахаре лоархӏаме болга; къаман ӏадаташ, оамалаш, истори лорадара тӏехьа из деррига эшаш долга», -  дийцар «Сердало» газетага цига хиннача Зурабанаькъан Ахьмада. 1915-ча шера хьадийллача Поленовски Цӏагӏа тахан дӏахьор, иштта тхьовра денз хьабахьар кхоллама оагӏонца къахьегараш вӏашкаозаш боккха болх ба. Тахан цу моттига 110 шу дизар, массане хьаллоацаш, доккха ди дар.

Гулбеннараша дийцачун юкъе керттера моттиг дӏалоацаш дар къаман кхоллама Цӏеношкара болх боаггӏача боараме, массайола оагӏонаш юкъелоацаш дӏакхахьар, къахьега ловш барашта никъ хьабеллар. Тахан латтача ханага хьежжа, дӏабахьа безаш лоархӏаме болх из болга теркалдир съезда доакъашхоша. Культуран оагӏонца йоаржае езача проектех, пайдане хургдарех дийцар ший докладаца РФ культурах йолча министерствон кулгалхочун гӏонча йолча Алексеева Жаннас. Къаьстта лоархӏаме хилар Российски Паччахьалкхен къаман кхоллама Цӏен хьалхалаттача Портова Тамарас даь къамаьл, цо йийша доклад. Мехкашта юкъе проекташ йоаржаярах, къона говзанчаш, начӏал дараш хьаллоацаш, царна гӏо деш болх лоаттабарах, кердадараш юкъекхувлаш къахьегарах дийцар цо.

Съезд йистейоалаш, ший доклад еша араваьлар РФ культуран гӏулакхех йолча министерствон керттерча хоамий-тохкама моттига аналитикахи, карарча хана латтача хьалахи болча оагӏон хьалхалатта Мокров Сергей. Цу оагӏонцарча балхаца дувзаденнараш кхоачашдеш нийслуча гӏалатех, иштта терко е езарех дийцар цо, хьалхадаьккхар цу оагӏонцара болх боаггӏача боараме дӏабахьар мишта хила деза.

Белгалде деза, из кхетаче боккха пайда боаржабеш хиннилга. Гулбеннарий аьттув хилар шоаш балха юкъе доаладеча кердадарех дувца, ӏомадаьр, шаьрдаьр дӏа-хьа эца. Цхьацца йолча кхетаченашка дакъа лоацаш, балхаца чӏоагӏдир цар шоаш мел дийцар. Кхетачен программа йоккха, дукха хӏама чулоацаш кийчъяь яр. Съезда доакъашхой кхы а тайп-тайпарча моттигашка, кхетаченашка гӏолла лелаш, шоай балхаца дувзаденнараш боаггӏача боараме нийсде лаьрхӏа ба.

Иштта геттара лоархӏамечарех да программа юкъера моттигера проекташ йовзар. Россе тайп-тайпарча субъекташкарча болхлоша шоай болх гойташ йола кейсаш кийчъяьй цига. Белгалде деза, иштта дӏахьош йолча кхетаче доакъашхой моллагӏа хаттар дала, дашха аьттув болга; цул совгӏа, шоай балха юкъе кердадараш чулаца а хьож. Культуран оагӏонцара болх хӏара денна таханарча ханага хьежжа тоабеш латт, керда проекташ йоаржаеш, лоархӏамедараш, керттера моттиг дӏалоацараш довза йиш я, цу оагӏонцара говзанчаш гулбеннача моттиге. Массане лакха мах оттабеш, кхетаче хилар цох, хӏана аьлча хӏаранена дукха дар цигара хьаэца, довза.