«Сердало» газета корреспондента вӀашагӀкхетар хилар Къилбаседа Кавказа статистикан даькъа кулгалхочун гӀонча волча Эккажанаькъан ИбрахӀимца, цу урхаллен  балха хьал довза, дӀахо де лерхӀар фуд хьажа дагахьа.

- ИбрахIим, малагӀа хьал да тахан Къилбаседа Кавказстате, мишта эргадаьлар декхараш хувцамаш хинначул тӀехьагӀа?

 - Къилбаседа-Кавказстата урхалле хьакхеллар 2018-ча шера, хӀанз цунна чуйоагӀаш я пхи моттиг. ХьалхагӀа тха болх бувзабеннабар ГӀалгӀайчен доазонца, хувцамаш хинначул тӀехьагӀа цох цхьа дакъа мара хиланзар, хӀаьта  администраце, кадрай, бухгалтере болх дӀабихьар Ставрополе. Сона, укхаза кулгалхочун гӀонча волаш болх беш волча, чӀоагӀа атта а да: аз леладац эцарашца дувзаденна е алапешцара хьалаш, со духхьал тӀахьожаш мара вац моттигерча говзанчашта, иштта се волча гӀолла чакхдоалаш долча кадрови хаттарашта.

 - Мишта лелабу оаш мехка Iаьдалцара бувзам?

 - Тхо – федеральни болхлой да, вайцигарча Iаьдала чудоагӀаш дац. Бакъда тха хоамаш цун балхаца дувзаденна да, царех дукхагӀдараш оаха вӀашагӀдохкаш да. Оаха федеральни органашка дӏабохьийташ мел бола хоам, цу юкъе президентага а, Ӏаткъаш хул моттигерча Ӏаьдала балха мах беча хана. Цул совгӀа, оаха дӀахьу бахархой дӀаязбеш бола болх, юртбоахамаш дӀаяздар, нах бахача моттигашка чакхдалара болх. Тӏеххьара перепись еча хана, 2021 шера пандеми йолаш, тха балха юкъе вар 1000 саг. Из вай мехка геттара лоархӀаме гойтам ба.

- Дувцал вайна  Къилбаседа Кавказстата коллективах. Миштай из тахан?

 - Тхоца 64 саг ва, царех ахаш – паччахьалкхен болхлой. Тха Къилбаседа Кавказа федеральни округе эггара къонагӀа йола штат я. 35 шерал кӀезигагӀа даьнна ба тха болхлой-26,5%. Тхона лов, 2030 шерга кхоачаш, из гойтам 30% кхоачаш хилийта. Иштта дале а, дукхача шерашка болх беш бола, говзал йола болхлой оаха лорабу. Тха балха юкъедоагӀаш да хьехамчаш хилар хӀара даькъ тӀа, хӀанз а тха шиъ болхло ерригроссийски яхье дакъа лоацаш ва.

 - МалагӀа лоархӀаме декхараш латт шоана хьалхашка, 2030 шерга кхоачаш болх дегӀабоалабарца дувзаденна?

 - Тха керттера балха оагӀув я статистика дегӀайоалаяр, из керттера хиларах тарра, кулгалдара дешаш кхоачашдеча даькъ тӀа гIо деш хилийтар, иштта цаӀ бола боарам хилийтар деча хоамий дикала, иштта тха декхар да таьрахьий  технологеш, цу юкъе искусственни интеллект, хоамий  кӀийле йоаржаяь лелаяр. ЛоархӀаме дакъа дӀалоацар да статистиках бола говзанчаш хилар, оаха бувзам лелабу вузашца.

 - МалагӀа кхетаченаш дӀаяхьа лерхӀ оаш хьа-тӀайоагӀача хана?

 - Тхо кийчлуш да юртбоахама перепись дӀаяхьа, иштта хьатӀадоагӀа аргӀанара наьха перепись дӀаяхьар. Цу хьало кӀеззига хувцамаш юкъедаха тарлу ханага а кепага а диллача, таханарча заман технологешка, арахьарча политически хьалага хьежача. Цул совгӀа, говзанчаш дакъа лоацаш ба дукхача кагирхой дешара проекташка.

 - Оаш цхьана дӀахьоча балха юкъе чоалхане хьалаш нийслой юкъерча ханага диллача?

 - Со массаза хьож массаболча болхлошца цхьатарра хила, моллагӀа мара ха яьнна уж цахиларах. ЛоархӀаме да коллективе дика хьал лоаттадар, цатоамаш балха юкъецадахар. Са тоаба, са декхар – цхьоагӀо Ӏалашъяр, шоайла накъабоалаш болхлой хилар.

Из сона эггара боккхагӀа бола мах ба – со воацача хана а са коллектив цхьа барт болаш болх беш хилар.

 - Фу аргдар Iа балха новкъосташка, кагирхошка?

 - Хьалхарча аргӀагIа – дика могашал, машар вай чоалханеча хана цар хилар лов сона. Балха тӀехьа дог гӀоздоалаш, дика алапи долаш хилба уж, хӀаьта цар дезал – йӀовхал, гӀо-новкъостал хилда даим. Къона говзанчаш лакхаленашка кхачийта ловра сона; статистика, юкъарло дегӀайоалаяра шоашкара дакъа юкъедахьаш, мехка а хьамсарча республиканна а долча диканна.