Чурча гӀулакхий  болхлой, иштта ГӏалгӀайчен бахархой доккхача баркалца дагадоагӀаш ба моастагӀчох Даьхе лораяьрашта, советски халкъаца шоай са ца кходеш цига латаш хиннача вай даьшта карагӀдаьннараш, иштта цар сий а ду даим. Цунца дувзаденна, ГӏалгӀай Республике гӀолла йолча чурча гӀулакхий министра, полице инарал-лейтенанта Коробкин Михаила, «МагӀалбик» яхача тохкама отряда кулгалхо Зейтанаькъан Беслан керте а волаш, вӀашагӀбеллар МагӀалбик йоаккхаш латаш хиннача салтий герзаш а, иштта цар лелаяь кхыйола хӀамаш а юкъе йола гойтам. Уж гӀирсаш  дукхагӀча даькъе тохкама балхаш дӀахьош корадаь дар.

МВД музея йоккхача зале дика къахьийга, цӀендаь, къоагадаь дар цига гойта оттадаь тӀема гӀирсаш: герз, герзаца лелаю Ӏалашо, тӀабувхабу гӀирс, моастагӀчун духьалъотташ тӀем тӀа лелаяь кхыйола хӀамаш.

Уж кораяьяр 1942 шера гурахьа, 1942-1943 шерашка Ӏай МагӀалбике геттара чӀоагӀа тӀом лаьттача моттигашкара. Тохкама тоабо, хьинар а барт а болча наха гойтама лаьрхӀа цу юкъера хержа хьаера царех дикагӀъяраш.

Гойтаме хьалхара дош оалаш, ГӏалгӀай Республикан чурча гӀулакхий Министра гӀончас, полице полковника Маммаев Багомеда белгалдир тӀема ханашка хиннар диццадар лоархӀаме долга.

«Уж хӀамаш я вай даьй а цар даьй а кулгашкара йӀовхал дагайоагӀаш, цар таро лу тахан бахаш болча  наха шоай бӀаргашца уж го. Царца юхатеха хилар дагадохийт боккхача низаца тӀавоагӀаш хинна  моастагӀа», - аьлар цо.

Маммаев Багомеда иштта цхьан мугӀар тӀа оттабир цу хана хинна Сийлахь-боккха Даьймехка тӀом, тахан Российски Федераце лаьрххӀача операце бӀухоша дӀахьош бола тӀом. Гойтам чӀоагӀа безам тӀабодаш хилар министерствон кулгалхой а, болхлой а, МВД ветераний а, юкъарлон а. Уж лаьрххӀа хьежар, цу унзарча тӀема духьалъотташ, моастагӀчунгара котало йоаккхаш советски салташа леладаьча тӀема гӀирсашка, цар хьагойтар мел чӀоагӀа езаш хиннай Даьхе советски халкъа. Маммаев Багомеда белгалдир, таханара тӀехье а иштта турпалхой болаш хьалкхувргья шоай даьй а цар даьй а санна.

«Вай мехко а, иштта ГӏалгӀай Республико а ше цунцара  хьакъоастае йиш йоаца  дакъа хиларах тарра, дерригача дуненна  денала, Даьхе езаш хилара  масал гойтар», - аьлар Багомед Алиевича.

Ше къамаьл деш, ГӏалгӀай Республике гӀолла йолча МВД ветераний Совета кулгалхочо, хӀанз салоӀаш волча милице полковника Котанаькъан Мухьмад-Сале тӀахьийхар чурча гӀулакхий  болхлой, шоай даьшта тара хилара. Цо белгалдир малагӀча маьхе я  яьккха котало, цудухьа шоаш Даьхе бахьан долаш, моллагӀа  волча моастагӀчунна духьалъотта кийча хилар чӀоагӀдир цо. «Халкъа ший турпалхой цӀаккха а бицлургбац», - аьлар цо.

ХӀаране дег чу гойтамера ший моттиг йисар. Цо хьагойтар цу тӀем тӀа вай даьшта карагӀдаьннар, кхоана хьалкхувш йолча тӀехьенна, Россе кердача ноахала доккха масал хилар. Цу тайпарча кхетаченаша дукхача хӀаманна наьха бӀаргаш хьадел, цар культуран боарам лакхбу, исторически оагӀонца вай даьшта карагӀдаьннар, Даьхе бахьан леладаьр дагалоаттадеш.