- Руслан, дувцал вайна, фу болам бар из — «Доккха этнографе диктант»? МалагӀа маӀан да цун, Росси санна болча дукхача къамий мехка?

 - «Доккха этнографе диктант» — из йоккха дешара проект я, цо хӀанз иттазлагӏа вӀашагӀтох миллионаш бола Россе бахархой, иштта доазол арахьа бахараш а. Акце керттера маӀан да, наха культурах лаьца фу хов хьажар. Из тест хинна Ӏац, из йоккха таро я дукхагӀа довзара йоккхача Россе мах бараш, цун таронаш. Диктанто новкъостал ду къамашта юкъера барт чӀоагӀбе, Ӏадаташ лорадара дика кӀийле е.

- МалагӀа истори да цу диктанта? Мишта дӀадоладелар деррига?

- Из болам эггара хьалха дӀабихьар 2016 шера Удмурте, цу хана цу юкъе дакъа лоацаш 90 эзар саг вар. Тӏехьа тӀадоагӀача шерашка уж кхы совбоалаш хилар, дӀадахача шера 4 миллион доакъашхо вар ерригача Россе гӀолла, иштта 170 дунен мехкаш хьежар шоашта фу хов. Цо хьагойт, мел лоархӀаме да культуран дагалоаттам хилар, из ноахалга луш чӀоагӀбеш хилар.

 - МалагӀа хаттараш юкъедоахаргда юбилейни 2026 шу хьатӀадоагӀаш? МалагӀа хаттараш лургда доакъашхошта?

 - Программа чудоагӀаш - 30 хаттар да, цар чулоац истори, метташ, Ӏадаташ, Россе къамий гӀулакхаш. Доакъашхой таро я хьажа шоашта мишта  йовз шоай мехкара дукхача къамий культураш, Ӏадаташ, юкъе леладу гӀулакхаш. Керттера терко лоаттаю эхь-эздела мах барашта, иштта исторически факташта, истори доадергдоацаш. Из диктант лоархӀаме гӀа ба, къаман цхьоагӀо вӀашагӀйоллара.

 - Мичахьа, маца дакъа лаца йиш я цу боламе?

 - Диктант дӀахьоргда, лайчилла бетта 1-ча денгара  8-ча денга кхаччалца, шин даькъа дийкъа - онлайн сайта тӀа mӏretno.ru, иштта шоайла вӀашагӀкхийтта лаьрххӀача майдаш тӀа ерригача Россе гӀолла, из дӀахьоргда СНГ мехкашка долча  эрсий цӀеношка. Цо таро лу дакъа лаца наха миччахьа мара уж бахаш цахиларах. Карарча шера  хьалхара  дакъа лоацаш хургба  лаьрххӀача операце доакъашхой, цар таро я видео кепара шоай хаттараш дала, цо диктанта чулоацам чӀоагӀбергба.

– Хӏанад лоархӀаме   диктант яздеча кагирхой юкъебахар?

 - Къона ноахал - Ӏадаташ лорадар, дӀаходахьар. Цунна диктанте дакъа лацар - из дукхагӀа да, духхьал шийна фу хов хьажарал. Цига таро я культуран ший оагӀув йовза, ший къаман, иштта берригача мехка  истори довза. Къаьстта тӀехьален мах бараш довзаро  чӀоагӀбу граждански бехктокхам, наьха сакхетам, шоай дукхача къамий юкъарлон лерхӀам хилар. Тхо хьож кагирхошта гойта, из диктант - цар хургдолчун юкъедахьаш дола дакъа долга.

 – МалагӀа сатувсилга да диктанта толамашка, мишта хургда уж?

 - Чаккхе ергья оагӀой бетта 12-ча дийнахьа, РФ Конституце Ди долаш. Доакъашхошта лургдола сертфикаташ хиларал совгӀа, кхы а аналитически отчёт а кийчъяьй, вай мах оттабергболаш мехка этнографе дешара боарама. Цу хоамо таро лургья дешара юкъедусараш дий ха, уж дӀахо йодача хана юкъедахарга кийчо е, иштта тахка культуран тӀехьале йоаржаяра дола хьалаш. Болам мах оттабаь Ӏац, цо кхоачаву диктант даьнначул тӀехьагӀа а шийна цаховшдар юха Ӏомадарга, ӏадатацара безам совбоаккхаш.

- Вай республикан а  берригача мехка а культуран тӀехьале лораяра малагӀа дакъа дӀалоацаш да из диктант?

 – Боламо культуран тӀехьале кхоачаю дӀаяхача замангаратаханарча денга, из массанега кхоачаш хургйолаш. Дукхача Россе бахархошта диктант, вай ГӏалгӀайчен санна, мехкий культуран тӀехьале я, истори хьалхара довзийташ йола таро я. Тахан латтача замах вай дезалашта из дитар лоархӀаме да, царна мах бе ховргдолаш шоай наьна метта, халкъа цӀайна, кулгаговзала, къаман тӀабувхабеча гӀирса. Из – культура дийнъяра бола  болх ба, иштта  цунца чӀоагӀбу машар, барт.

 - Фу аргдар ӏа кхы а шеко йолаш болча нахага, из диктант яздича а ца яздича а бе-башха доацарашка?

 – Диктант яздеча дакъа лацар - из таро я  Россе къамий цхьа дакъа бӀаргаго санна, шийна ховш дар кхы а дегӀадоаладе. Из культуран, дагалоаттама, цхьоагӀон цӀай да, цига хӀара оаз лоархӀаме я. Аз аргдар: дакъа лаца, ма кхера хьаделла кердадар, доаккхал де шоай тӀехьаленах!

Юбилейни Х-гӀа Ерригроссийски  «Доккха этнографе диктант» – из духхьал болам хинна Ӏац, из дийна болам ба Россе дега, цо тӀахьех хӀаравар мехка дукхача тайпара йола мах бола культура лораяра. Регистраци хьайийллай, проекта наӀараш кийча я нах чуэца, истореца цхьана баха ловраш.