Истори хьадераш нах ба
Яндаре а цун исторе оагӀонаш а гуш я дикача сага вахаре
Яндаре йоккха йоаца юрт я, из улл Ӏалама хозача моттиге, цига хӀара Ӏуйре дӀайолалу оалхазарий декарца, хӀаьта хӀара ахка ший тайпара хозача, хӀета хьекхача баьца хьажаца нийсду. Яндаре яха цӀи сурта тӀа гуш я сатем болча лоаман Ӏуйренца: маьлха зӀанараша, кӀура юкъера араювлаш, сийрдадоах лепаш дола аьлеш, лоамий бовхьш, сомадоаккхаш вахаре хӀара такилг, иштта лепаш бола тхира тӀадам.
Цу хозача, сийдолча юрта бахархой; къахьегама тӀера, хьаьша-да тӀаэцара кийча, шоай культуран овлах доаккхал деш бола нах ба. Халонаш нийсъеннаяр аьнна доацаш, юрт массахана белгалйоалаш хиннай, халонаш тӀехьаюташ, цхьоагӀо йолаш нах цига бахаш хиларца.
Истори дераш нах ба, къахьегамхой. Цу тайпарча мах баь варгвоацача нахах вар са даь - да, Яндаре ваьха Султиганаькъан Ювсапа Ӏалаудин. Из хиннав Сийлахь-боккха Даьймехка тӀом лаьттача шерашка салташта новкъостал лоаттадеш, ГӏалгӀай Республике гӀолла йолча МЧС ГУ ветеран. Из да сийрда масал, цо гойт мишта хила веза исторен оагӀон тӀа ший цӀена лар юташ вола саг, новкъостал деш шийна гонахьарча наха, ший хьамсарча мехка хьашташ кхоачашдеш.
Са даь-даьна каст-каста дагаухар ший бера ха, ший 9 шу даьннача хана лаьтта, беррига гӀалгӀай мехкахбаьха Ӏобахьийта ханаш яр уж. Зӏамига волаш да-нана доацаш виса, из нийсвелар ший вешийца берий цӀагӀа, цига дукхача берех цун доттагӀий хилар- бе-беча къамех дола бераш дар уж, из оттавир шоай группанна керте.
«Сона дагабоагӀа сай хьехамчаш, цар цӀераш а даь цӀераш а», - оалар цо тхога, белгалдеш сага новкъостал мел лоархӏаме да а, цу халача ханашка доттагӀал шийна накъадаларах а дувцаш.
50 шерашка тха даь-даь вахаре дукха халонаш нийслуш хиннаяле а, цо кхы а чӀоагӀйора цун оамал, наха новкъостал деш, къахьегаш ваха гӀерташ хилар. Павлодаре слесарь - хий чудехкаш волаш, цо дешар дӀахохьу, иштта лелаю спорта оагӀув а, дикагӀа мел дар ший вахаре хьаэца гӀерташ.
Из цӏавера ший Мехка 1956 шера, цун вахара никъ юха а керда дӀабахьа безаш хилар. Цу ханашка из хул моттигерча библиотеке болх беш.
«Со массаза хьожар сайна ховш дар нахаца декъа», - оалар цо, цу дешашца библиотеках доаккхал делга гуш а дар.
Из белгалвоалаш вар бехктокхаме хиларца. Цкъа хьалхагӀа цӏераш йоаерашца болх беш хул из, цул тӀехьагӀа ишколе, хӀара моттиге дакъа лоацар цо, шийна ховрех пайда эцаш.
90 шерашка, НГӏАССР ехачул тӀехьагӀа, цун аьттув боал пожарни даькъ тӀара болх меттаоттабе. Цун денал а хьаькъал а тоъаш хиларах, таро хилар №21 йолча Илдарха-Гӏалан даькъ тӀара пожарне болх бита, цул тӀехьагӀа из хьожавир цун кулгалхочун дарже.
Из вар кхоллам безаш, цо мах хоадабора деша, гӀулакха. Цун дагахьа даим яр поэзи. Цун да «ГӀанахьа сомавалар» яха книжка. Цун кхоллам - из дега лоӀам гойташ бола вахара никъ бар.
Дагахьа латт цун байт:
«Мне жизнь хорошего не обещала ничего,
Лишь бы тело по-прежнему дышало.
По жизни смело я пройду, чтоб не мешало,
Родине сделаю добро».
Цу мугӏараша хьагойт из Даьхе езаш, цун моллагӀа дола хьашт кхоачашдара кийча волаш хилар.
Сона сай даь-даь вахар - из дукха дика вахарера масалаш гойташ дола наькъаш да, аьнна, хет; дийна истори да; ший гӀулакх дезаш хиннача, хьаькъал долча сагах дола дувцар да.
Султиганаькъан Хади