«Дзурдзукаш - сийдола бӏухой» яхача фильмо цунга хьожаш вар кхоачавергва халача, бакъда сийдолча ханашка - уж я кортамукъале езаш бола дзурдзукаш, монголаш тӏагӏертача хана, царна духьалъэттараш. Из сурт дӏаяхача ханара хьал дийндеш хинна Ӏац, деналах, Ӏадатех, иштта кортамукъаленга кхачара лоӏамах дувцаш да из.

Дувцара керттердар - духьалъоттара истори. Унзарча моастагӏчун хьалхашка дзурдзукаша корта Ӏочуболлац. Хӏара турпал, бӀухочунгара воккхагӀчунга кхаччалца, дика кхетабеш ва шоашта хьалхашка эттача гӀулакха лоархӏам - лата везилга Даьхе бахьан долаш, тӏеххьарча бӀухочунга кхаччалца. Къовсама юкъе латт, вахара паргӀато яккхарал совгӀа, шоай белгало лораяр а - дзурдзукаш гӀерт шоай мотт, Ӏадаташ, даьйх бола дагалоаттам лорабе, бакъда из тай санна хадар кхерам болча хьалага кхоач.

Лоаман довкъаш, фильме ювцаш йола къаьнара гӀалгӀай гӀалаш - уж духхьал хоза моттигаш хинна Ӏац, уж да бокъонца дола цу хьала доакъашхой. Унзарча лоамаша белгалду къаман денал, ше хьалаьцача наькъ тӀара даргдоацача къаман нах уж хилар, хӀаьта кхерах хьалъяьча гӏалаша - цу хӀара гӏишлонца дола ноахала хьаькъал. Камеро хьатӏадоаккх тайп-тайпара сурт - сийдола лоаман бовхьамаш кӀур хьалъухача лагера цӀерашта лоалаха да, хӀаьта чӏоже этта сатем боабеш да латара тата. Ӏалам укхаза лаьттача вахара, къовсама турпала сатем бола теш да.

Фильма керттера маӀан да, дзурдзукашта дагалаттар кортамукъале хилар. Кхыметтел шоаш эшабеш йола ха тӏаена моттиг нийслой а, дзурдзукаша ӏоажал хоржаргья, наха лай хинна чу ца отта. Дзурдзукашта керттердар - къаман сий. Царех хӀаране ший бехктокхам кхетабу даьшта, тӏехьенна хьалхашка. Шоай лоамаш, гӏалаш лораеш; дзурдзукаша лораду шоай вахар, шоай укх дунен тӀара моттиг.

Фильм доаккхаш дакъа лоацача наха шоайла деш дола къамаьл гӏалгӏай меттала да, цунца чӏоагӏлу къаман культуран мах бараш. Латара сценаш нийслуш я цу ханашка баьхача наьха вахарца, къаман белгалонашца. Хӏара шалтан зов - из низ духьалъоттабар хинна ӏац, из да вахар бахьан дола латар.

Турпалхошка гӏолла фильмага хьожаш барашта гургда цар латара даькъ тӏа къаман оамал чӏоагӏлуш хилар, хӏаьта цар толамий дагалоаттам чӏоагӏа кӏийле хинна дӏаотташ ба вай тӏехьа тӏадоагӏача ноахала вахаре. Из фильм духхьал хиннар дийца ӏац- цо гӏеттаду кортамукъален, цхьоагӏон хаттараш, уж да, ер дуне мел латтача хана, лоархӏаме долаш хьадоагӏарех.

Дзурдзукаша керттера терко тӏайохийт, ше морг кхы доацача гӏалгӏай къаман белгалонна. Режиссёра хьагойт къаьнарча гӏалгӏай тӏабувхабу гӏирс, цар леладаь вахар ше морг кхы доацаш хилар, цо ший аргӏагӏа цу фильмерча сурташта ший тайпара кӏоаргал, кеп лу.

Сийрдагӏа йола оагӏув хургья цу проекта халкъа артиста Эсамарзанаькъан ӏалаудина дакъа лоацаш хилар. Из ва пхьар-говзанча, цо хьакхолл гӏалгӏай къаьнарча заман бӏухой тӏема гӏирс. Пхьар хинна а ӏац из, из ва ӏадат лорадеш, цун кулгашца хьакхолл, тӏема герз меттел, духьалъоттара чӏоагӏо а.

Актёра болх хиларал совгӏа, Эсамарзанаькъан ӏалаудина фильма юкъейоалаю иллей оагӏув а. Фильма юкъе да «Довна нана» яха илли («Мать войны»), из хьахетаргахьа керттерча сцена юкъ хургья. Цул совгӏа, артиста язъергья дзурдзукий гимн-мукъам, из кино исторически оагӏонна хетадаь хиларга хьежжа, цо цу дувцара еррига оагӏонаш белгалъергья къаман оамалашца.

«Дзурдзукаш - сийдола бӏухой» яха кинопроект гӏалгӏай къаман культурно-исторически, турпала оагӏонаш наха гойта лаьрхӏа я. Фильмо наха довзийтаргда дӏаяхача хана, таханарча хана юкъардар.