Баьццарча даарий шу
«Сердало» яхача Кепайоазон цӀен болхлой, укх шера дика хьувкъам хиларга сатувсаш ба
Цкъарчоа хеталу-кх, яздеш бола СМИ оагӀонцара болхлой ахканара тайп-тайпара даараш фермерски боахамашка, коарча боахамашка, юртбоахаме кхедарга хьеж аьнна… Бакъда лаьттанцара безам боккха болча, хьинаре къахьегаш хьабоагӀача «Сердало» газета, «СелаӀад», «Литературни ГӀалгӀайче» яхача журналий болхлоша шоаш болх беча моттигерча доккха доацача лаьттан доазон тӀа тайп-тайпара хӀамаш дӀайийнай.
Ер да дика масал, доккхий лаьтташ, цхьаккха пайда эцаш доацаш, тесса доададерашта. Тайп-тайпара хаьсаш, баьцаш хургья укхаза хӀара денна истола тӀа оттае. «Сердало» къахьегараша буаш бола кхача унахцӀена хургболаш, доладаьд из беркате гӀулакх. Къаьстта терко е езаш да «Сердалон» кулгал деча Курскенаькъан Хадижата, кадрай инспектор йолча Лаьнанаькъан Ӏашата, берий журнале исбахьален оагӀонцара редактор йолча ГӀудантанаькъан Дукхеша боккхача безамца цига тохаш дола кулг. ГӀо деш хул царна кхыбола болхлой а.
Иштта никъ хьалацар тахан, тайп-тайпара сага сакхетам дӀалоацараш дукха даьржача хана, атта дагадохац наха, бакъда доха-м дезар, ма чӀоагӀа а дезар-кх… Деррига дӀадаьлча, цхьан тоабан болхлой вӀашкаоз ишттача гӀулакхо, барт чӀоагӀбу, дегашка йӀовхал йоссийт. ВӀалла а къаденна дӀадаргдарех дац «Ӏайха дӀадийнар, чуэцаргда-кх Ӏа» яха кица. Дунен къамий метташца ше-ший тайпара дарж из, бакъда маӀан цаӀ да цун: дикага, беркатеча хӀаманга кхача безам бале; дӀаволавалар, юхьиг беркате хила еза.
Ма дарра аьлча, вайна хов, къахьегамо мара саг гаьна ца воаккхилга. Из дувцаш дагайох вайна мехкадас Келаматанаькъан Махьмуд-Ӏаьлас коара боахамаш леладерашта юкъе йоаржаяь яхьаш. Хьинаре къахьегарашта боккха аьттув хинна, йизза моттиг дӀалаьцар цу беркатеча гӀулакхо, кхы а дукхагӀа къахьега, хӀама доаржаде болабелар нах. Цу яхьашка гӀолла наха бӀаргадайра, мел тамашийна хоза хӀама доаржаде йиш я сага ший кулгашца, ший коа юкъе. ХӀаьта вайна хов, иштта беркат доаржадераш дукхагӀа мел болча хана, вай буаш бола кхача а унахцӀена, чаме хургба.
ЧӀоагӀа хоза масал да из, низах бизза болаш, фу дича бакъахьа да ца ховш, лелача къонабарашта. Ший коа юкъе корадоагӀа хьаде хӀама; беркат, безам болчоа. Тайп-тапара хӀамаш дӀаювш, гаьнашта кӀир тохаш, къона гаьнаш дӀайогӀаш бола болх массахана беркате хиннаб, цул совгӀа, Ӏа хьай коа тӀа цхьацца хӀама дӀаювш хилча, бохча чура ахча а кходе, кӀеззига юхаоза аьттув боал хьа. Сомаш, хаьсаш хьай беша хилча; дикка новкъостал хургда хьа цӀенна. ДӀа-хьа хьежача, вай массане зувш да-кх, доал доацаш, цхьаккха хӀама дӀаювш доацаш шортта лаьтташ зехьа довш дадилга.
Махкарча тайп-тайпарча моттигий коашка зизаш, кӀотаргаш дӀайогӀарал совгӀа, коартол, баьцаш, помидор, нарс дӀайийча дика, беркатегӀа хургдеций?! Лакхера из кхайкаделга, массане хьаллоацаш даржилга хьежа везац, тахан дӀайийча, кхоана яа хургья хьона, хьай кулгашца кхедаьр эггара чамегӀа а хетаргда хьона. Керттердар - гӀулакх беркате хилар! Пайдане! Телевизорга хьежаш, интернете гӀолла дукха моттигаш гу вайна, духхьал кхерий, гӀум мара йоацаш, цхьа боккха боаца лаьттан кӀаьд а цига бахача наха дошо маьха болга. Бакъда, хӀара денна уж тайпара моттигаш гушшехь, воашка долчун хам кӀезига бу вай. ЧӀоагӀа дика хургдар-кх; Магасерча, Шолжа-Шахьарерча, МагӀалбикерча моттигашка из беркате гӀулакх хьаллоацаш дӀадихьача.
Вай къаман нах-м дукхагӀча даькъе хьинаре, къахьегара тӀера болаш ба; хоза хеташ, чам чубенна доаржадергдар цар из дика. Корах арахьежача а дега ший тайпара йӀовхал луш да «Сердалон» лаьттан доазон тӀа даржаш латта беркат: кхаь тайпара коартол, помидораш, нарсаш. Царна юхе ураотташ латт мерза сибаз, хьажкӀа, ябакх, бурак, хох, саьмарсаькх, тайп-тайпара дарбане йола баьцаш, гидуарг. Иштта укхаза ягӀа боалий кхо га, Дала аьннадале, шортта баа боал хургба болхлошта; иштта бӀарг хьоасташ дола шоай хозалца хьармакхаш, кхыдола зизаш да укхаза.
Цхьан бетта къахьийга хьахилар из деррига. Ӏаьржа лаьтта, тха кулгалхочо соцам баь хьачудена дӀа-хьа доаржадир; кхерий, жагӀа хиннача доазон тӀа. Хан-ханнахьа оасар деш, хий тохаш, лазарех, зе дерех лораяра тӀехьа молха тохаш къахьийгача; дикка гаьнаваргва саг, шийна дага а доацаш. ДегӀ а гӀадгӀоргда ишттача балхаца сакъердалуш. Республикерча кхыйолча моттигаша а хьаллаца деза из хӀама! Асфальта дӀахо уллаш йолча лаьттан чӀегилга тӀа цхьа кӀеззига къахьега шо долалой; шоаш цецдоалаш, кхоана шортта беркат хьалургда шоана Дала.
Сомий гаьнаш дӀайогӀар юкъедаьккхача тайпара хьаллаца из а, дега тоам хургба вайна кхоана. Массахана оалаш хьаденад: ший кулгашца къахьегаш хьалкхедаьча хӀамал хозагӀа, чам болашагӀа цхьаккха хӀама хила йиш яц. Дуккха а хийла вай мехка иштта йола моттигаш! Цхьа кӀеззига къахьийгача, терко йича, Дала а кхеву саг беркатеча хӀаман тӀехьа!