Из доагӀаш да ГӏалгӀай мехка а иштта моллагӀча дунен кхыча миӀинге а бахача наха. Вайх хӀаравар цу хьалашца вахар дувзаденна ва. Нагахьа санна хӀама карагӀ ца доалаш дусе - вай саготду. Доагаду из халахетар воай дегашка, керта чу, цо Ӏаьржа лар ютт шийна тӀехьа, цо йохаю сага могашал.

Ленин бакълийна хиннав; «наха юкъе вахаш вале, юкъарлонца воацаш хургвац» яхаш. Цудухьа уж белгалъяь халонаш кӀезиг-кӀезига тӀехьаюташ хила веза тайп-тайпарча наькъашца. Царех цаӀ ба вахара дика никъ лелабеш хилар, физически упражненеш яр.

Цхьаволча сага ала йиш я, цу даькъ тӀа са деррига дика да. Дукха боламаш дӀахьу начӀал долча чемпионаша тайп-тайпарча спорта даькъ тӀа, уж хетадаь да кагирхошта. Из иштта да, хӀаьта 40 шу даьнна а, цул тӏехваьнна а саг кхоачам болаш спортацара хьалаш леладеш вац, унацхӀенача вахара никъ цунна бицбеннаб.

Ӏилманхоша техкад дукхача шерашка из хаттар, царна дика ховш а да, каст-каста физически дика хьал леладеш вола саг ший дегӀ тоадеш, хьаькъала эшавенна воацаш хулилга, иштта психологически чӀоагӀа а.

Журналист хиларах тарра, тайп-тайпара ха яьннача маӀача нахаца, кхалнахаца вӀашагӀкхетараш нийслуча аз теркалдаьр да, уж сагота боацаш хилар шоай могашала. Из къайладаккха таро яц цхьаккха тайпарча тӀабувхача гӀирсаца, тӀера мичча беса хила из гӀортарах, моллагӀча дегӀо дӀа-хьа хьарца ше миштад хьагойт доккхача алапашца. БӀаргашта гуш хул физически болх бе безам боаца саг. Из болх бара-м геттара доккха хӏама де дезац. Духхьал ӏомавала веза хьоадеш ха яккха е массахана физически культура е еза, юкъе а ца юташ.

Нагахьа санна лела хала дале - тӏаьск кхосса. Нагахьа санна волейболах ловза ца моге, фега ваьле ха яккха. Гантелаш хьалъийе ца моге, Ӏуйрийна массаза еш йола гимнастика е. Иштта кӀезиг-кӀезига Ӏомалургда шо физически низ чуболара дола хьалаш леладе.

Уйла ел оашош: ГӏалгӀайчен къаьстта вола вахархо, гаьнарча Бразиле вахаш вола саг санна, хоза дегӀ долаш хила ловш ва 30-40-50 шераш даьлча а. Иштта хилара массане а де дезар цаӀ да: дегӀа тӀа ӀотӀайижа мухь дӀаяккхар, цунна цхьа никъ ба - физически низ тӀабахийтар, дегӀа пхьидарч болх беш хургйолаш. Массанахьа могашала дӀоагӀа атта а хьакхоачаш а да: хьайна езаш мел яр яа, цул тӀехьагӀа дегӀа низ тӏабахийтарца совленна тӏайижар йоагае.

Дунен тӀа 18 миллион саг леш хул хӀара дийнахьа, дега лазараш хиларах. Цу юкъе, хӀанз тӀеххьарча хана, уж лазараш дараш ба 30-40 шу даьннараш.

Тохкамхоша яхачох, уж ба даар нийса ца леладеш бола нах, дӀа-юха хьара тӀера боацараш. Иштта Ӏилманхоша белгалду, дега лазараш цӀаьхха гучадоалаш дац, хьалхагӀа вӀалла хӀама ца лазаш хиннача наха хулаш а дац. Уж хьаӀовш да вай даим ӏохайша дагӀаш хиларах, машина чу, балхарча истола тӀа, дивана тӀа, цӀагӀа, иштта кхычахьа. Кхы а вай массахана байнача дега сатемах.

Цу тайпара хьалаш цхьаннахьа гӀолла Ӏаткъаш хул, нагахьа санна шун уж цхьацца долча диканца, дӀадаха, дицде таро еце, из цхьаннахьа гӀолла арадоал. Спорт, физкультура лелаяро, даима никъ беш лелаш хиларо, кхашка, гувнашка леларо сага могашал чӀоагӀъю, дукхагӀа низ чуболийт. Цун таро хул халонашта духьалъотта.

Ираза, вай ГӏалгӀайче, кхыча российски моттигашка санна йоацаш, сага вахар дӀаьха хилийтара дика таронаш я. Тахан вайна юкъе дукха нах ба тоабенна, совлен дозал долаш, из бахьан долаш дегӀа низ тӀалоаттабеш. Цудухьа наха лазараш хул: шекара лазар, цӏийоацар, дега лазар, дегӀа мазаш талхар, ханал хьалха къавалар, цӏий айлуш хилар.

Вай кхетаде деза: вайна ловш да дукха а чам болаш а хӀама яар. Бӏарго хьалоац кхерза дулх, дика тух теха дола; мерза маькх, хоза хьадж йоагӀа мерза хиш, къаьстта заводо хьадаьраш. Вай дахаш да деррига а дицденна, унахцӏенонга бода никъ дага ца бохаш, из ца хилча йиш йоацилга кхета ца деш е кхетаде безам боацаш.

Цудухьа из деррига кхетадеш вола саг хьожаргва ший могашал лорае, из ший бехках кӀал ца йита. Физически упражненешка гӀолла совлен дола даар «арадаккха» вай хьежача, цох хьабоала пайда шоана дика хоалуш хургба.

Безам хилча, сага корадергда де хӀама, ший могашал тоаяра, цхьа сахьат мара дезац баскетболах ловза, истола тӀарча теннисах, эспандер е гантелаш лелае. Из де вӀаштӀехьа ца доаларашка ала ловргдар сона, хьоалчагӀашка е таьзеташка даха массаза а кхоадергда шо, шеко ма хила...

Сайна бовзаш болча дукхача наха оалаш хезад сона: «Фу спорт ях Ӏа? Со-м къавеннав, укхазара лаз, цигара лаз. Бийсан наб е а магац, Ӏуйрийна деррига кхесташ хул, бийсан каетт, оагӀув лаз».

Цу тайпарча нахаца цхьан истола тӀа нийсвелча, цецвоал со, аз кхозза Ӏохайча юаргьяц ишттал дукха хӀама…

Тахан де дезар да, дегӀацара мекъал дӀаяккхар, ше «везаш» хилар юхатеттар.

Физкультура шоай вахаре ца хилча яргйоаца оагӀув санна лоаттае, кастлуш шоана ховргда из мел эшаш хиннай, низ дегӀа чуболаргба, хьинар хургда, могашал хоалургья.

Хьаькъал долча наха нийса оалаш да, 50 шу даьнначул тӀехьагӀа, вахар дӀадолалуш мара дац. Шун хургда керда декхараш, вахара уйлаш, тхьовра санна могашал йолаш хила. Кӏезиг-кӀезига тӀатохаш, йӏаьхъе шоай дегӀа пайдана йола спортацара ха. Кастлуш фоарт лазар фуд ховргдац шоана, юкъ а мукъаяргья шун, гаьна никъ бе а таро хургья, бешара балхаш а хоза хеташ дергда.