ГӏалгӀайчен дешара проекте дакъа лоацаш хилар 1,7 эзар дешархо
Керда лекци йийшар «Ломоносова кир. Низ маӏанца» яхача темах дешара федеральни проекта лектораша, хьаьша тӀаэцара кийча болча ГӏалгӀай мехка. Кхелахой бахар 29 юъерча ишколашка, лицейшка, колледжашка, иштта 45 сахьата совгӀа лекцеш йийшар. Берригаш а цу кхетаченашка дакъа лоацаш хилар 1,7 эзар йоккхагӀча классай дешархой, студенташ.
«Проекта чудоагӀаш дар вай юкъарло дешара даькъ тӀа дегӀайоалаяра керттера хаттараш. Царех дар Даьхенцара безам совбаккхар, исторически дагалоаттам лорабар, харцахьарча наькъ тӀа ваккхар юхатохар. Уж темаш керттера я вай кагирхошта, уж ба вай республикан, ерригача Россе кхоане лорае езараш, - аьлар ГӏалгӀай Республикан арахьарча бувзама, къаман политикан, зарбан, хоамий министра Мизенаькъан Руслана. – Со тешаш ва цу тайпара болх кагирхошта юкъе дӀахьош хиларо царна таро лургья шоаш Даьхенна хьалхашка бехктокхаме болга ха. Оаха дӀахо а иштта болх дӀабахьа лаьрхӀад хьаллоацаш эхь-эздела Ӏадатий мах бараш, дезалера хьалаш лорадеш, Россе къамашта юкъера барт чӀоагӀбеш, вай Даьхе тоаенна, хозъенна дӀаоттара кӀийле чӀоагӀъеш из хиларах тарра».
Шоашка ладувгӏарашта «Кира» лекторша могайир дукха дика темаш: дезалера мах барий лерхӀам, къамашта юкъера бувзама хьалаш тоадара болх хьакхоллар, терроризм, экстремизм юхатохаш къовсам лоаттабар.
Иштта дийцар спортага гӀолла сага вахара хьалаш тодарах; СМИ, бувзама оагӏонаш юкъедоахаш дакъа лацарах граждански оагӀув хьаллоацача, эхь-эздела Ӏадатий мах бараш лорадеча; патриотически, 17 Ӏадатий мах бараш чудоагӀаш йола тахан мехка хьаеллача кердача тароний кхетаченаш дӀахьоча.
«Тха тоаба, ГӏалгӀайчен дешара моттигашка енай, Ӏадатий мах бараш мел лоархӀаме да кагирхошта гойта дагахьа. Хӏара мехка оаха иштта дувц Даьхен исторех, юкъедоаладу хиннар а тахан долаш дар а. Цу тайпара тхона хьалхашка цхьаькха хьехархочун декхар латт- истори лорадар, Россе къамий цхьоагӀо хьахиларах дувцар, - аьлар проекта кулгалхочо Скрипниченко Владимира.- Тхо гуш боацача тӀема бӀухой санна да, тхоай лекцешка тхо гӀерт, хӀара моттиге хьехархочунна новкъостал де. Из боккха лерхӀам а декхар а да, юкъара сийрда хургдар хьакхоллийт цо».
Тӏой-Юртарча №4 йолча юкъерча ишкола кулгалхочо Манкенаькъан Йоакъапа яхачох, «хаттараш» проекта лектораша хьалъайдеш дола, тахан кагирхошта юкъе чӀоагӀа латташ да. ЛоархӀаме да царна нийса никъ хьахоржача новкъостал дар, укхаза вай да уж хьаллаца безараш, нийса из дош кхоачашдара».
Из хьаллоац Пхьилекъонгий-Юртарча №3 йолча юкъерча ишкола кулгалхочо Латаранаькъан Казбека: «Берий бешара дӀадолалуш хила деза моллагӏча паччахьалкхене патриотически кхетам балар, зӀамига долча хана денз Ӏомаде деза бераш шоай мехка, дезалера хьашташ хьалхарча моттиге оттаде».
«МагӀалбик шахьара Чахкенаькъан С. цӀерагӀча №1 йолча Гимназе» ГБОУ кулгалхо я Булгучанаькъан Зара, цо белгалду, цхьаь цаӀ кхетам балара декхар советски а, хӀанз вай а ханашка патриотически кхетам балар доацаш хиннадац. Из лоархӀаме а да, берашта шоай зӀамигача а, йоккхача а Даьхенцара безам ца бовзийташ вайна кхеве могаргдац, Россе дерригача къамий Ӏадаташ довзаш, уж лоархӀаш вола визза гражданин». Дӏахо Ломоносовски кира никъ бода Нохчий а Селий а мехкашка.
Хьалхашка хьежаш ба лоархӀаме болх, вай боккха мохк тоабарца, дегӀабоалбарца бувзабенна.
